Ο ρόλος των Γονέων στη Λογοθεραπεία του παιδιού τους.

 

Δείτε σχετική μελέτη/παρουσίαση εδώ .

 

Εάν είστε γονέας και το παιδί σας δυσκολεύεται στην επικοινωνία, το λόγο, την ομιλία ή τη σχολική μελέτη και

1. σκέφτεστε το ενδεχόμενο λογοθεραπευτικής παρέμβασης
2. έχετε ήδη ξεκινήσει κάποιου τύπου λογοθεραπευτική παρέμβαση για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζετε

 

πιθανά να αναρωτιέστε:

«Ποιος θα είναι άραγε ο δικός μου ρόλος στη λογοθεραπευτική παρέμβαση;»

Ο προβληματισμός για τη συμμετοχή των γονέων στη θεραπευτική διαδικασία προκύπτει στις μέρες μας ιδιαίτερα έντονος, να απασχολεί γονείς, θεραπευτές και ερευνητές.

Πρόσφατη έρευνα που έγινε στο Ηνωμένο Βασίλειο από τους Davies, Marshall, Brown & Goldbart (2017) διερεύνησε τις γονεϊκές προσδοκίες από την παρέμβαση σε περιπτώσεις παιδιών που ξεκινούν προγράμματα λογοθεραπείας. Η μελέτη ήταν ποιοτική και διενεργήθηκε με συνεντεύξεις. Τα ερευνητικά αποτελέσματα κατέδειξαν σημαντική απόκλιση στις γονεϊκές προσδοκίες, παρότι όλοι οι γονείς επιθυμούσαν το καλύτερο δυνατό για το παιδί τους:

 

• Αρκετοί γονείς δήλωσαν ότι πίστευαν ότι την θεραπευτική παρέμβαση θα την «έκαναν στο παιδί» οι λογοθεραπευτές.

• Παρότι αρκετοί δήλωσαν πρόθυμοι να είναι παρόντες στις συνεδρίες, εξέφρασαν ταυτόχρονα ανησυχίες ως προς το ρόλο τους και την ικανότητά τους να συμμετέχουν οι ίδιοι στην παρέμβαση.

• Κάποιοι γονείς δήλωσαν αβεβαιότητα σχετικά με την ικανότητά τους να υποστηρίξουν την παρέμβαση στο σπίτι με δικές τους ενέργειες.

 

Οι έμμεσες παρεμβάσεις εμπλέκουν τους γονείς, όχι διότι τους θεωρούν αιτιολογικά υπεύθυνους για τις δυσκολίες των παιδιών τους. Οι δυσκολίες των παιδιών δεν αποδίδονται αιτιολογικά σε αρνητικούς παράγοντες του περιβάλλοντός τους, παρότι συχνά οι γονείς προβαίνουν σε παρόμοιες ερμηνείες (Glogowska & Campbell, 2000; Rannard, Lyons & Glenn, 2004). Το επικοινωνιακό και γλωσσικό περιβάλλον σε καμία περίπτωση δεν ευθύνεται για τις δυσκολίες γλωσσικής ανάπτυξης των παιδιών, μπορεί ωστόσο, υπό συνθήκες, να λειτουργήσει υποστηρικτικά σε αυτές (Conti-Ramsden, 1994). (Μαρούσος & Μαρούσου, 2016)

Είναι επομένως φυσικό και σύνηθες να αισθάνεστε προβληματισμένοι, ως γονείς, κατά την έναρξη της λογοθεραπευτικής παρέμβασης. Υπάρχουν περιπτώσεις, όπου οι γονείς μπορεί να νιώσουν ακόμη και άβολα, κυρίως όταν αντιλαμβάνονται ότι η θεραπευτική στόχευση μπορεί να αφορά και τροποποίηση / προσαρμογή δικών τους επικοινωνιακών συμπεριφορών. Το γεγονός αυτό, φαίνεται να πυροδοτεί αισθήματα ενοχής στους γονείς ή να εκλαμβάνεται από τους ίδιους ως ανεπάρκεια εκπλήρωσης γονεϊκού ρόλου, παρότι η βιβλιογραφία έχει σαφώς καταδείξει ότι οι γονείς δεν ευθύνονται για τις δυσκολίες των παιδιών τους.

 

Σε παλαιότερα προγράμματα λογοθεραπείας, οι γονείς συνήθιζαν να απέχουν ή παρακολουθούσαν απλά τον λογοθεραπευτή να δουλεύει με το παιδί τους. Σήμερα, ολοένα και συχνότερα, η λογοθεραπεία εστιάζει στην διευκόλυνση των γονέων να μυηθούν σε Στρατηγικές υποστήριξης του παιδιού που δυσκολεύεται. Οι γονείς καλούνται να εφαρμόσουν τις Στρατηγικές κατά την καθημερινή επικοινωνία / αλληλεπίδραση με τα παιδιά τους, προκειμένου να τα υποστηρίξουν στους τομείς επικοινωνίας, λόγου, ομιλίας ή μάθησης που αυτά δυσκολεύονται.

Η οικογένεια αποτελεί το φυσικό περιβάλλον του παιδιού στα πρώτα χρόνια της ζωής του και οι γονείς μπορούν να υποστηρίξουν με συστηματικότητα και σταθερότητα τις ιδιαίτερες ανάγκες ενός παιδιού με γλωσσικές δυσκολίες. Επιπλέον, είναι γεγονός ότι, οι γλωσσικές δυσκολίες του παιδιού επηρεάζουν δυσμενώς το επικοινωνιακό και γλωσσικό περιβάλλον και οι γονείς είναι οι μόνοι που θα μπορούσαν να αποτελέσουν ουσιαστική ασπίδα προστασίας προς αυτή την κατεύθυνση. (Μαρούσος & Μαρούσου, 2016)

 

Η έκδοση του προγράμματος Π.Εξ.Σ.Ε. (Μαρούσος & Μαρούσου, 2016) στην Ελλάδα, και η εκπαίδευση δεκάδων λογοθεραπευτών στο πρόγραμμα αυτό, αναδεικνύει, μεταξύ άλλων, αυτήν ακριβώς την σύγχρονη τάση της επιστήμης να αξιοποιήσει τους γονείς ως μοχλό αλλαγής. Πρόκειται για μία κλινικά αποτελεσματική «στροφή» του κλινικού έργου που μειώνει τον χρόνο και το κόστος της λογοθεραπευτικής παρέμβασης ενώ ταυτόχρονα διασφαλίζει την υψηλή συνεργασιμότητα των παιδιών, δεδομένου ότι η λογοθεραπεία ‘διαχέεται’ στην καθημερινότητα της οικογένειας.

 

Ένας συμπαθέστατος ειλικρινής πατέρας, εκφράζοντας την διστακτικότητά του στην πρόταση έμμεσης παρέμβασης που του έγινε, δήλωσε:

 

• Ναι αλλά εγώ δεν είμαι ειδικός στις δυσκολίες λόγου – πώς μπορώ να βοηθήσω το παιδί το ίδιο καλά με τον λογοθεραπευτή;

 

Αγαπητέ πατέρα…

 

• Ναι, δεν έχεις τελειώσει την σχολή λογοθεραπείας για να γνωρίζεις για τις δυσκολίες λόγου αλλά, σε αντίθεση με τον λογοθεραπευτή, εσύ γνωρίζεις το παιδί σου καλύτερα από τον καθένα κι αυτό είναι ειδημοσύνη! Αυτό σε καθιστά «ειδικό» πάνω στο δικό σου παιδί!

 

…είσαι αναμφίβολα ο πρώτος και ο καλύτερος δάσκαλος του παιδιού σου

Για αρκετά παιδιά, το να βλέπουν τον λογοθεραπευτή μία φορά την εβδομάδα δεν φέρνει ουσιαστικά αποτελέσματα. Εάν όμως ο γονέας συνεργαστεί με τον λογοθεραπευτή, καταθέσει την «ειδική» του γνώση για το δικό του παιδί, θέσει στόχους και εφαρμόσει υποστηρικτικές Στρατηγικές καθημερινά, η μία συνεδρία την εβδομάδα δημιουργεί ουσιαστικό πεδίο αλλαγής και σημαντική διαφορά στη δυσκολία του παιδιού. Οι γονείς θα αντιληφθούν τη διαφορά. Εκείνοι άλλωστε εκτιμούν το αληθινό νόημα των υπηρεσιών που δέχονται, το αντίκτυπο της θεραπείας στην καθημερινότητα της οικογένειας και στην Επικοινωνιακή Λειτουργικότητα του παιδιού τους. (Μαρούσος & Μαρούσου, 2016)

 

…είσαι σταθερή παρουσία στην καθημερινή του ζωή

 

…μιλάς και αλληλεπιδράς καθημερινά με το παιδί σου περισσότερο χρόνο από τον λογοθεραπευτή

 

…γνωρίζεις καλά το παιδί σου, τις συμπεριφορές, τα συναισθήματα, τις σκέψεις και τα κίνητρά του

 

Η ικανότητες (και η εμπιστοσύνη σε αυτές) που αποκτούν οι γονείς μειώνει την ανησυχία τους και τους καθιστά διαχειριστές της δυσκολίας του παιδιού τους, χωρίς εξαρτήσεις από θεραπευτές, κέντρα ειδικών θεραπειών και θεραπευτικά πρωτόκολλα. Μπορούν πλέον να παρέχουν υποστήριξη καθημερινά και μάλιστα αρκετές φορές την ημέρα, κατά την εξέλιξη της καθημερινής τους ζωής, χωρίς να αφιερώνουν ιδιαίτερο (κατ’ αποκοπή) χρόνο σε αυτό. Το καθημερινό μπάνιο, η βόλτα με το αυτοκίνητο, το 5λεπτο παιχνίδι, η ρουτίνα του φαγητού ή του ύπνου ή οποιαδήποτε άλλη δραστηριότητα μπορεί να αποτελέσει ευκαιρία για εφαρμογή πρακτικών λογοθεραπευτικής παρέμβασης!

 

Τρόποι συμμετοχής των γονέων στην θεραπεία

Υπάρχουν διάφοροι τρόποι συμμετοχής των γονέων στην λογοθεραπεία του παιδιού τους όπως:

• Συμμετοχή στην διερευνητική διαδικασία με κατάθεση της ειδικής γνώσης πάνω στο παιδί

• Συμμετοχή στον προσδιορισμό της γενικής στόχευσης (διατύπωση προσδοκίας και συναπόφαση επιμέρους στόχευσης)

• Συμμετοχή στις συνεδρίες με φυσική παρουσία και συνεργασία στις δραστηριότητες

• Συμμετοχή στην παρέμβαση με την ανάληψη δραστηριοτήτων ή υποστηρικτικών Στρατηγικών

• Συμμετοχή στην παρατήρηση, καταγραφή και συζήτηση της θεραπευτικής αλλαγής

• Συμμετοχή στον καθορισμό των επόμενων μικρών βημάτων αλλαγής

Στις έμμεσες παρεμβάσεις η οικογένεια ενεργοποιείται και ενδυναμώνεται ώστε να εξελίξει με αποφασιστικότητα και συνέπεια το θεραπευτικό της πλάνο. Οι βελτιώσεις στο επικοινωνιακό και γλωσσικό περιβάλλον του παιδιού αλυσιδωτά μεταβιβάζονται και στο ίδιο το παιδί, επιτρέποντας τη γλωσσική του ενδυνάμωση.   (Μαρούσος & Μαρούσου, 2016)

 

Στα λογοθεραπευτικά μοντέλα έμμεσης παρέμβασης, η γονέας διευκολύνεται προκειμένου να λειτουργήσει ο ίδιος ως κεντρικός φορέας θεραπευτικής αλλαγής. Ο λογοθεραπευτής λειτουργεί σε ρόλο συμβούλου ή ‘προπονητή’ αναδεικνύοντας, εμπλουτίζοντας και οργανώνοντας το δυναμικό των γονέων στην κατεύθυνση της επιδιωκόμενης αλλαγής.

 

Ίσως τώρα κάποιος να σκέφτεται:

• Είναι πράγματι αποτελεσματικό ένα τέτοιο σχήμα λογοθεραπείας;
• Δεν θα ήταν καλύτερο για το παιδί μου, εάν ο λογοθεραπευτής «έκανε λογοθεραπεία» στο παιδί μου;
• Μήπως η άμεση παρέμβαση (λογοθεραπευτής-παιδί) είναι περισσότερο αποτελεσματική από την έμμεση (λογοθεραπευτής-γονέας-παιδί)

 

Ωστόσο…

Οι μελέτες δείχνουν ότι οι γονείς κάνουν την διαφορά

Μελέτες που έχουν διερευνήσει εάν οι γονείς μπορούν να είναι το ίδιο αποτελεσματικοί με τον λογοθεραπευτή στην εφαρμογή πρακτικών λογοθεραπευτικής παρέμβασης καταλήγουν:

 

• Οι γονείς μπορούν να μάθουν Στρατηγικές υποστήριξης τις οποίες να εφαρμόζουν στη καθημερινή τους ζωή
  

  Η επιστημονική έρευνα δείχνει ότι οι γονείς μπορούν να είναι εξίσου αποτελεσματικοί (ή και περισσότερο!) με τους λογοθεραπευτές στην υποστήριξη παιδιών με δυσκολίες λόγου.   (Lauren Lowry, Hanen SLP & Clinical Writer)

  Όταν οι γονείς εφαρμόζουν τις λογοθεραπευτικές Στρατηγικές σημαντική πρόοδος σημειώνεται στο παιδί

 

• Οι γονείς μπορούν να λειτουργήσουν εξίσου αποτελεσματικά με τους λογοθεραπευτές στην εφαρμογή λογοθεραπευτικών παρεμβάσεων

(Rakap & Rakap, 2014; Law, Garrett & Nye, 2004).

 

Άλλες μελέτες δείχνουν ότι οι γονείς, εάν διευκολυνθούν, μπορούν να έχουν ισχυρότερη επιρροή στην ενίσχυση των γλωσσικών ικανοτήτων των παιδιών τους από ότι οι λογοθεραπευτές.

(DeVeney, Hagaman & Bjornsen, 2017; Roberts & Kaiser, 2011)

 

 

Εάν λοιπόν είστε γονιός και το παιδί σας χρειάζεται λογοθεραπεία,   … εάν αισθάνεστε άβολα να αναλάβετε τον πρώτο ρόλο στην λογοθεραπεία του παιδιού σας,   …εάν νιώθετε ελαφρώς αβέβαιοι ως προς το πώς να βοηθήσετε το παιδί σας…   σκεφτείτε…   οι καθημερινές στιγμές αλληλεπίδρασης με τα παιδιά σας παρέχουν πληθώρα ευκαιριών για παρέμβαση   Οι σύγχρονες μελέτες υποστηρίζουν τη συμμετοχή των γονέων στη λογοθεραπεία   O λογοθεραπευτής θα είναι δίπλα σας, θα αναδείξει το δυναμικό σας, ώστε να διευκολύνει την προσπάθειά σας να υποστηρίξετε το παιδί σας να εξελίξει το δικό του δυναμικό.

 

 

 

References

1. Conti-Ramsden, G. (1994). Interaction with atypical language learners. In C. Gallaway & B.J. Richards (Eds.), Input and Interaction in Language Acquisition. Cambridge University Press.

 

2. Davies, K. E., Marshall, J., Brown, L. J. E. & Goldbart, J. (2017). Co-working: Parents’ conception of roles in supporting their children’s speech and language development. Child Language Teaching and Therapy, 33(2), 171-185.

 

3. DeVeney, S. L., Hagaman, J. L. & Bjornsen, A. L. (2017). Parent-implemented versus clinician-directed interventions for late-talking toddlers: A systematic review of the literature. Communication Disorders Quarterly, 1-10.

 

4. Glogowska, M., & Campbell, R. (2000). Investigating parental views of involvement in preschool speech and language therapy. International Journal of Language and Communication Disorders, 35(3), 391-406.

 

5. Law, J., Garrett, Z., & Nye, C. (2004). The efficacy of treatment for children with developmental speech and language delay / disorder: A meta-analysis. Journal of Speech, Language, and Hearing Research, 47, 924–43.

 

6. Lauren Lowry (2017). Parent’s role in language intervention. Retrieved on 16/12/2017 from https://www.hanen.org/Helpful-Info/Articles/Parents%E2%80%99-role-in-language-intervention.aspx

 

7. Μαρούσος, Δ., & Μαρούσου, Κ. (2016). Π.Εξ.Σ.Ε.: Πρόγραμμα Εξέλιξης Σχέσεων Επικοινωνίας. Εκδόσεις Φυλάτος.

 

8. Rakap, S. & Rakap, S. (2014). Parent-implemented naturalistic language interventions for young children with disabilities: A systematic review of single-subject experimental designs. Educational Research Review, 13, 35-51.

 

9. Rannard, A., Lyons, C., & Glenn, S. (2004). Children with specific language impairment: parental accounts of the early years. Child Health Care, 8, 165-76.

 

10. Roberts, M., & Kaiser, A. (2011). The Effectiveness of Parent-Implemented Language Intervention: A Meta-Analysis. American Journal of Speech-Language Pathology, 20, 180–199.

 

Πηγή: Κέντρο Λόγου ΕΥ ΛΕΓΕΙΝ