Το παραπάνω είναι μεταφρασμένο απόσπασμα από μία σειρά δραστηριοτήτων που εμπεριέχονται στο LARRTest (LinguisticAwarenessinReadingReadiness, 1983), το οποίο ανιχνεύει την ενημερότητα των παιδιών προσχολικής ηλικίας για τα χαρακτηριστικά και τις λειτουργίες του γραπτού λόγου. Βασικός στόχος της συγκεκριμένης κλίμακας αξιολόγησης είναι να διαπιστώσει εάν τα παιδιά έχουν κατακτήσει τις έννοιες που απαιτούνται προκειμένου να μυηθούν στο γραπτό λόγο και να μάθουν ανάγνωση και γραφή. Δεδομένα ερευνών έχουν καταδείξει ότι υπάρχει σημαντική συνάφεια ανάμεσα στην μεταγλωσσική ενημερότητα των παιδιών (την ευχέρειά τους δηλαδή, να κατανοήσουν αρχικά και να χρησιμοποιήσουν και τα ίδια στη συνέχεια έννοιες και λέξεις που αφορούν το γραπτό λόγο) και τις επακόλουθες επιδόσεις τους κατά την εκμάθηση της ανάγνωσης και γραφής.

 
Οι δυσκολίες που τα παιδιά έχουν στη χρήση της μεταγλώσσας (της “τεχνικής”, θα λέγαμε, ορολογίας που αφορά το γραπτό λόγο) διαφαίνονται σαφώς στις απαντήσεις που ορισμένα παιδιά δίνουν, όταν ερωτώνται για θέματα που αφορούν τη μορφή και λειτουργία της γλώσσας:

Πολλά παιδιά της πρώτης δημοτικού εκδηλώνουν δυσκολίες που αφορούν τη φωνολογική και γραφο-φωνημική ενημερότητά τους και οι οποίες σε μεγάλο βαθμό ευθύνονται για αδυναμίες α) στην αναγνώριση, ανάκληση και αντιστοίχιση των ήχων με τα γραπτά σύμβολα που αντιπροσωπεύουν (οπότε και δεν μπορούν να μάθουν τα γράμματα) και β) στη γραφο-φωνημική αλληλουχία (οπότε και δεν διαβάζουν ή γράφουν τα σωστά γράμματα στη σωστή σειρά). Πέραν τούτων όμως (που αφορούν συνήθως παιδιά με συγκεκριμένες και εύκολα αποκαταστάσιμες μαθησιακές δυσκολίες) πολλά “πρωτάκια” δίχως μαθησιακή δυσκολία ενδέχεται να βρεθούν σε πλήρη γλωσσική σύγχυση (έστω και για ορισμένο χρονικό διάστημα, που ποικίλλει ανάλογα με τη νοημοσύνη του κάθε παιδιού), εάν ξεκινώντας το σχολείο δεν έχουν ξεκαθαρίσει έννοιες όπως “λέξη”, “πρόταση”, “αριθμός”, “κείμενο”, “κύκλος”, “επόμενος”, “πρώτος”, “νούμερο”, “σελίδα”, “σειρά”, “στήλη”, “δεξιά” κ.ά.

Για πολλά παιδιά είναι δυσνόητο έως απολύτως ακατανόητο το νόημα φράσεων όπως: “γυρίστε στην επόμενη σελίδα και κυκλώστε την πρώτη λέξη στη δεύτερη σειρά” ή “Υπογραμμίστε κάθε δεύτερη πρόταση” ή “Στην προηγούμενη άσκηση, θέλω να κυκλώσετε όλους τους αριθμούς ” ή “Γράφουμε πάνω στη σειρά, ξεκινώντας από αριστερά και αρχίζουμε πάντα την πρότασή μας με κεφαλαίο ”.

Τα παιδιά αυτά, τις περισσότερες φορές, δεν ανταποκρίνονται σε ασκήσεις που εμπίπτουν στο επίπεδο των ικανοτήτων τους, διότι δεν έχουν προσλάβει την οδηγία. Τα ίδια παιδιά δέχονται παρατηρήσεις από τους δασκάλους, επειδή κοιτούν από το διπλανό τους, σε μια απεγνωσμένη τους προσπάθεια να συνάγουν από τις δικές του αντιδράσεις, τι ακριβώς πρέπει να κάνουν. Είναι τα παιδιά που δημιουργούν ένταση και εκνευρισμό στους γονείς για τις ανολοκλήρωτες εργασίες τους, οι οποίες εκλαμβάνονται συνήθως ως ένδειξη αφηρημάδας, κωλυσιεργίας, αδιαφορίας και τεμπελιάς.

Για όλα αυτά τα παιδιά, οι πρώτοι τουλάχιστον μήνες στο σχολείο είναι πολύ πολύ δύσκολοι!

Πηγή: Κέντρο Λόγου ΕΥ ΛΕΓΕΙΝ