Η κίνηση, από τις πρώτες μέρες της ζωής, παίζει βασικό ρόλο στην αντίληψη των ορίων του ανθρώπινου σώματος και στον προσδιορισμό της σχέσης του με το φυσικό περιβάλλον. Συνιστά, επιπλέον, πολύτιμο μέσο για τη διερεύνηση του περιβάλλοντος, την οργάνωση της κοινωνικής αλληλεπίδρασης και την κατάκτηση νέων γνώσεων. Το παιδί κινείται και επαναλαμβάνει συστηματικά τις κινήσεις του, πειραματιζόμενο με τις ικανότητές του, τις οργανώνει περισσότερο λειτουργικά και επιτυγχάνει, σταδιακά, όλο και πιο σύνθετες δραστηριότητες στην καθημερινότητά του, στο παιχνίδι, στο σχολείο.

Αδυναμίες στην ικανότητα σχεδιασμού, οργάνωσης και συντονισμού των κινήσεων, εμπίπτουν στο πλαίσιο της δυσπραξίας, η συμπτωματολογία της οποίας αφορά δυσκολίες στις αδρές και λεπτές κινήσεις, ορισμένες φορές και στο λόγο. Η δυσπραξία είναι κινητική δυσλειτουργία περισσότερο συχνή από την απραξία, λιγότερο οξεία, ωστόσο.

Ποια είναι όμως τα δυσπραξικά παιδιά και γιατί παραπέμπονται για εργοθεραπεία;

Πράξις (praxis) είναι η ικανότητα με την οποία σκιαγραφούμε τον τρόπο που θα χρησιμοποιήσουμε τα χέρια και το σώμα μας σε θέματα δεξιοτήτων που απαιτούν το παιχνίδι, η χρήση μολυβιού ή του πιρουνιού, οι κατασκευές και άλλες κινητικές δραστηριότητες.

Πιο συγκεκριμένα, η ικανότητα αυτή περιλαμβάνει:

• Ιδεασμό (φορμάρισμα της ιδέας) και αντίληψη του στόχου («τι πρέπει να κάνω»)
• κινητικό σχεδιασμό: οργάνωση και αλληλουχία των κινήσεων που εμπλέκονται στη συγκεκριμένη δραστηριότητα
• εκτέλεση της σχεδιασμένης κίνησης σε αρμονική συνέχεια

Το δυσπραξικό παιδί έχει δυσκολία σε δεξιότητες που απαιτούν ταχύτητα, ακρίβεια, συγχρονισμό, σχεδιασμό. Τέτοιου τύπου δυσκολίες γίνονται εμφανείς στην αυτοεξυπηρέτηση, το παιχνίδι και τις κοινωνικές συναλλαγές, ήδη από τα πρώτα χρόνια της ζωής του παιδιού.

Τα παιδιά που παραπέμπονται για εργοθεραπεία με τη διάγνωση της δυσπραξίας έχουν συνήθως δυσκολίες σε μια ή περισσότερες απ’ τις περιοχές της λεπτής κινητικότητας, του οπτικοκινητικού συντονισμού, του συντονισμού ματιού-ποδιού, της μάθησης και αντίληψης, της ατομικής φροντίδας και της αδρής κινητικότητας.

Στο ιστορικό, οι γονείς συνήθως αναφέρουν ότι το παιδί:

• Δυσκολεύεται στο ντύσιμο (κουμπιά, δέσιμο)
• Δυσκολεύεται στο φαγητό (χειρισμός μαχαίρι-πιρούνι)
• Πέφτει ξαφνικά η προσκρούει σε αντικείμενα
• Δεν έχει ζωντάνια, ξαπλώνει στο πάτωμα
• Είναι αργό στο ποδήλατο.

Εάν το παιδί πηγαίνει σχολείο, οι δάσκαλοι συμπληρώνουν:

• Δεν κάθεται καλά στο θρανίο
• Δεν πιάνει καλά το μολύβι
• Δεν κατανοεί εύκολα, δυσκολεύεται στην αντίληψη εννοιών
• Έχει χαμηλή αυτοεκτίμηση
• Δεν εμπλέκεται σε ομάδες με παιδιά της ίδιας ηλικίας.

Επιπλέον, συχνά διαπιστώνουμε ότι το παιδί :

• Δεν ολοκληρώνει τη δουλειά του, περιμένει βοήθεια
• Ίσως αντιγράφει από άλλα παιδιά
• Επιλέγει θέματα που ξέρει ότι τα καταφέρνει
• Ξεχνά συχνά την οδηγία (τι του ζητήθηκε να κάνει)
• Συνήθως, έχει ανώριμη συμπεριφορά
• Έχει συνήθως επίγνωση της αποτυχίας του, σε σχέση με τον εαυτό του και το σχολείο

Κατά τη διαγνωστική εκτίμηση, ο εργοθεραπευτής, οφείλει να εκτιμήσει τις εξής περιοχές.

1. Αδρή κινητικότητα: αδρές κινήσεις, πήδημα, τρέξιμο.
2. Λεπτή κινητικότητα: χρήση και των δυο χεριών, ωριμότητα λαβής, απτική διάκριση, ικανότητα εκτέλεσης μεμονωμένων κινήσεων, δύναμη κ.λ.π.
3. Έλεγχος μολυβιού: ωριμότητα λαβής, θέση σώματος, φόρμα γραμμάτων, επιδεξιότητα κ.λ.π.
4. Σχέδιο αντιγραφής, ζωγράφισμα, γράψιμο (Ορισμένα παιδιά δυσκολεύονται περισσότερο στη ζωγραφική, άλλα στο γράψιμο, ανάλογα με την ιδιαιτερότητα της δυσκολίας τους. Και αυτό γιατί το ζωγράφισμα είναι πρωταρχική δεξιότητα χεριού-ματιού ενώ το γράψιμο είναι μια κινητική δεξιότητα στην οποία μόνο τα μάτια κρίνουν την αλλαγή στο χώρο, στην κατεύθυνση).
5. Θέση, σωστή τοποθέτηση χεριών – ποδιών – κορμού στο κάθισμα.
6. Οπτικο-αντιληπτική ανάπτυξη : διαβάθμιση, ταξινόμηση, οπτικός (εστιασμός, διάκριση, μνήμη) κ.λ.π.
7. Ανεξαρτησία σε δραστηριότητες καθημερινής ζωής: Φαγητό, ντύσιμο.
8. Οργάνωση δραστηριοτήτων ελεύθερου χρόνου.

Οι πληροφορίες που συλλέγονται από το ιστορικό του παιδιού και τα αποτελέσματα της διαγνωστικής εκτίμησης επιτρέπουν στον εργοθεραπευτή το σχεδιασμό ενός προγράμματος αποκατάστασης των ιδιαίτερων δυσκολιών του παιδιού.

Πηγή: Κέντρο Λόγου ΕΥ ΛΕΓΕΙΝ