Τι σημαίνει αυτοματοποίηση;

Πλήθος δραστηριότητες στη ζωή μας που οδηγούν στην απόκτηση δεξιοτήτων είναι συνυφασμένες με την έννοια της αυτοματοποίησης. Ξεκινάμε το βάδισμα δειλά ως βρέφη και όταν αυτοματοποιούμε την ικανότητα δεν συνειδητοποιούμε πλέον τα βήματά μας και τον συγκεκριμένο τρόπο με τον οποίο κουνάμε τα πόδια μας. Το κούμπωμα των ρούχων, το δέσιμο των κορδονιών, ο χορός, η οδήγηση και τόσα άλλα, γίνονται μ’ έναν τρόπο συνειδητό στην αρχή που συγκεντρώνει όλη μας την προσοχή, αυτοματοποιούνται όμως γρήγορα μέσα από συνεχή εξάσκηση. Το ίδιο ισχύει και για το διάβασμα ή το γράψιμο, που συνιστούν πολύπλοκες διαδικασίες και απαιτούν την ταυτόχρονο, παράλληλη και αυτόματη συνεργασία και συντονισμό πολλών επιμέρους μηχανισμών. Ο ενήλικας διαβάζει και γράφει με την ίδια ευκολία που ένας ακροατής ακούει. Το παιδί θα το κάνει αυτό μόνον εάν αυτοματοποιήσει τις δεξιότητες της ανάγνωσης και της γραφής.

Πώς μπορώ να βοηθήσω το παιδί να αυτοματοποιήσει;

Τα συστατικά στοιχεία της επιτυχίας στην αυτοματοποίηση δεξιοτήτων συνίστανται στα εξής: μικροί στόχοι – ενθάρρυνση – παροχή κινήτρων – συνεχής επανάληψη της επιτυχίας – επιβράβευση (Ακριβώς το αντίθετο δηλαδή, από ό,τι ένα παιδί δυσκολίες στην ανάγνωση και γραφή βιώνει στην καθημερινή του πρακτική στο σπίτι και το σχολείο).

Τι σημαίνει αυτό πρακτικά: όταν η ανάγνωση ή η γραφή λέξεων, φράσεων και κειμένων γίνεται πολλές φορές και σωστά, τελικά αυτοματοποιείται. Όσο ο μαθητής διαβάζει και γράφει κάνοντας λάθη, η επανάληψη μόνο της προσπάθειας δεν αρκεί. Πρέπει να περάσει αρκετός χρόνος επαναλαμβανόμενων, απολύτως επιτυχημένων προσπαθειών ώστε η λειτουργία να αυτοματοποιηθεί. Ο οδηγός που συστηματικά τρακάρει δεν αποκτά ευχέρεια στην οδήγηση, κι ας γνωρίζει τέλεια τη θεωρία. Το παιδί που κάνει λάθη και αναγκάζεται να τα επαναλάβει ξανά και ξανά αισθάνεται την ίδια πίεση και ανασφάλεια. Θα ‘ταν παράλογο να περιμέναμε σε τέτοιες συνθήκες να αγαπήσει το γραπτό λόγο.

Πώς θα εξασφαλιστεί η επιτυχία στις απόπειρες γραφής/ανάγνωσης;

Εδώ υπεισέρχονται τα κίνητρα, ισχυρότατο επίσης συστατικό της επιτυχίας. Για να μάθω να οδηγώ χρειάζεται ένα περισσότερο ενθουσιώδες κίνητρο από την υπόδειξη των γονιών και των δασκάλων μου ότι οφείλω να μάθω να οδηγώ. Χρειάζεται με κάποιον τρόπο να έχω πειστεί για τη χρησιμότητα της οδήγησης, και μάλιστα να έχω νιώσει άμεσα την αναγκαιότητά της. Κανείς νομίζω δεν θα παρακολουθούσε με ζήλο μαθήματα οδήγησης, εάν του έλεγαν, ότι αργότερα θα καταλάβει πόσο χρήσιμη είναι. Καταβάλλουμε προσπάθεια μόνο όταν είμαστε σίγουροι για τα αποτελέσματα των κόπων μας. Και τα αποτελέσματα για ένα παιδί –συχνά και για έναν ενήλικα– μπορούν να είναι μόνο βραχυπρόθεσμα. Ας σταματήσουμε λοιπόν να απαιτούμε από εξάχρονα, οκτάχρονα και δεκάχρονα παιδιά να καταλάβουν ότι αν δεν διαβάσουν δεν θα μπορέσουν να μπουν στο πανεπιστήμιο, δέκα χρόνια αργότερα, ή δεν θα έχουν μια καλή δουλειά, στην επόμενη εικοσαετία, κι ας βρούμε άλλους τρόπους να τα κινητοποιήσουμε, τρόπους ευχάριστους, λειτουργικούς, σε άμεση σχέση με την καθημερινή τους εμπειρία.

Τελικός στόχος είναι το παιδί να αποκτήσει θετικό εσωτερικό κίνητρο που συνδέεται με την επιτυχία. Στην περίπτωση που το παιδί αναπτύσσει με δυσκολία εσωτερικό κίνητρο, μπορούμε να το κινητοποιήσουμε παρέχοντας μια εξωτερική επιβράβευση: προσφέρουμε οποιαδήποτε μορφή βραβείου ή συγκεντρώνουμε βαθμούς ή ό,τι άλλο μπορέσουμε να επινοήσουμε, προκειμένου να διατηρήσουμε ζωντανό το ενδιαφέρον του συγκεκριμένου παιδιού. Ασφαλώς δεν επιβραβεύουμε συμπεριφορές που δεν χρήζουν επαίνου, γιατί τα παιδιά το αντιλαμβάνονται. Γι’ αυτό και οι εκάστοτε στόχοι πρέπει να είναι μικροί, ώστε να εγγυώνται απόλυτη επιτυχία σε κάθε εξελικτικό στάδιο.

Πηγή: Κέντρο Λόγου ΕΥ ΛΕΓΕΙΝ