Προβλήματα Λόγου & Μάθησης:

“Γιατί τόσα πολλά” ;

Ολοένα και περισσότερα παιδιά – σε παγκόσμια κλίμακα – διαπιστώνεται ότι αντιμετωπίζουν προβλήματα στην ανάπτυξη του λόγου τους, καθώς και μαθησιακά προβλήματα στην επίδοσή τους στο σχολείο. Τα ερευνητικά δεδομένα στη χώρα μας, περιορισμένα σε σχέση με αυτά άλλων χωρών του δυτικού κόσμου, καταδεικνύουν ότι το 25% του ελληνικού πληθυσμού έχει δυσκολία ή διαταραχή στον προφορική ή γραπτό λόγο, ποσοστό που προβληματίζει, όσον αφορά τα γενεσιουργά αίτια, την ευαισθητοποίηση ατόμων και φορέων σε θέματα εντοπισμού του γλωσσικά αδύναμου πληθυσμού και την καταλληλότητα του τρόπου αντιμετώπισής του.

Μία εύλογη ερμηνεία της αύξησης στην εκδήλωση προβλημάτων λόγου και μαθησιακών προβλημάτων, φαίνεται να πηγάζει από την πρόοδο της ιατρικής (!). Σήμερα παρέχεται καλύτερη υγειονομική περίθαλψη, το οποίο σημαίνει: καλύτερη πρόληψη και θεραπεία των πάσης φύσεως παιδικών ασθενειών, καλύτερος χειρισμός τυχών επιπλοκών κατά την διάρκεια της κύησης και του τοκετού και καλύτερη αντιμετώπιση εγγενών παθήσεων, μειονεξιών και ειδικών αναγκών στα παιδιά. Καλύτερη υγειονομική περίθαλψη σημαίνει, επομένως, μείωση της παιδικής θνησιμότητας. Κι αν παλαιότερα ο οικογενειακός προγραμματισμός επέβαλε το κάθε ζευγάρι να κάνει 5 παιδιά για να ‘του μείνουν τα 3’, σήμερα, ευτυχώς, ο θάνατος ενός νεογνού ή μικρού παιδιού δεν είναι φαινόμενο συχνό. Όλα τα παιδιά, ακόμη και τα λιγότερο ‘γερά’ ή ‘ικανά’ παιδιά απολαμβάνουν σήμερα το πολύτιμο αγαθό της ζωής. Ευνόητο είναι, επομένως, ότι η πρόοδος της ιατρικής που οδήγησε στη θεαματική μείωση της παιδικής θνησιμότητας, εξασφαλίζοντας το αγαθό της ζωής για πάρα πολλά παιδιά που -σε άλλες εποχές- δεν θα επιζούσαν, αύξησε ταυτόχρονα το ποσοστό εκείνο των παιδιών που ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου για εκδήλωση προβλημάτων στο λόγο, τη μάθηση και άλλες γνωστικές δεξιότητες.

Ως άλλο αίτιο για την αύξηση των προβλημάτων στο λόγο και την μάθηση των παιδιών, συχνά αναφέρεται και η περιβαλλοντική μόλυνση, η οποία αναπόφευκτα επηρεάζει τη βιολογική λειτουργία των οργανισμών που το κατοικούν. Ειδικοί στον τομέα της έρευνας ισχυρίζονται, ότι η έλλειψη περιβαλλοντικής συνείδησης που διαπιστώνεται σήμερα, φέρει και αυτή ένα σημαντικό μερίδιο της ευθύνης για την αύξηση των μαθησιακών προβλημάτων που παρατηρείται στα παιδιά. Το φαινόμενο μάλιστα είναι ιδιαίτερα έντονο σε περιοχές έντονης βιομηχανικής δραστηριότητας, καθώς και σε λαούς που διανύουν μεταπολεμική περίοδο και να υφίστανται τις δυσμενείς συνέπειες της χρήσης των ‘σύγχρονων οπλικών συστημάτων’.

Πρόσφατα, και η διατροφή άρχισε να μπαίνει στο στόχαστρο των ερευνητών, οι οποίοι υποστηρίζουν ότι τόσο ο υποσιτισμός όσο και οι ‘κακές’ διατροφικές συνήθειες των χωρών της δυτικής Ευρώπης, ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό για τα προβλήματα που τα παιδιά αντιμετωπίζουν στον λόγο και τη μάθηση. Αμερικάνικες κυρίως έρευνες καταδεικνύουν σήμερα ότι η κακής ποιότητας, πρόχειρη διατροφή, πλήττει την λειτουργία των εγκεφαλικών διεργασιών και επηρεάζει αρνητικά όλα τα επίπεδα της συμπεριφοράς του ατόμου, συμπεριλαμβανομένης και της ικανότητας για μάθηση. Μάλιστα, οι έρευνες αρχίζουν πρόσφατα να προσανατολίζονται και στη σύσταση κατάλληλων προγραμμάτων διατροφής για την αντιμετώπιση διαταραχών λόγου, μάθησης και συμπεριφοράς στα παιδιά που παρουσιάζουν αντίστοιχου τύπου προβλήματα.

Πέρα όμως από τις οργανικές αιτίες που επηρεάζουν το βιολογικό επίπεδο της λειτουργίας του ανθρώπινου οργανισμού, ευθύνη φέρουν και κοινωνικο-πολιτισμικοί παράγοντες της σημερινής πραγματικότητας που επιδρούν στο άτομο και συνδιαμορφώνουν το γνωστικό δυναμικό και την ικανότητα μάθησης που διαθέτει. Αλλαγές που έχουν συντελεστεί τα τελευταία χρόνια τόσο στην δομή της οικογένειας και της κοινωνίας, ενδέχεται να συντείνουν στην ενίσχυση των προβλημάτων λόγου και μάθησης. Στις περισσότερες οικογένειες σήμερα, πυρηνικές ως προς τη μορφή τους, (ζευγάρι και παιδιά), οι δύο γονείς εργάζονται αρκετές ώρες την ημέρα, οπότε μοιραία δεν διαθέτουν επάρκεια χρόνου για την ανατροφή των παιδιών, ρόλος που συνήθως μεταβιβάζεται σε άλλους… Στη χειρότερη περίπτωση, οι γονείς απασχολούν κάποια ‘κοπέλα’ (αλλόγλωσση και αλλοεθνή, τις περισσότερες φορές) και στην καλύτερη, εμπιστεύονται κάποιον παιδικό σταθμό με σωστό και προσεγμένο πρόγραμμα. Ωστόσο, έρευνες καταλήγουν, ότι συχνές εναλλαγές στα πρόσωπα που έχουν την ευθύνη της ανατροφής του παιδιού έχουν δυσμενείς επιπτώσεις, τόσο στη συναισθηματική ισορροπία όσο και στη γνωστική ανάπτυξη του παιδιού.

Τέλος, αξίζει να αναφέρουμε και τις απαιτήσεις της εκπαίδευσης, οι οποίες είναι σήμερα ιδιαίτερα υψηλές και έστω κι αν δεν προκαλούν, σίγουρα ‘ξεσκεπάζουν’ πολύ πιο εύκολα μαθησιακά προβλήματα και προβλήματα λόγου των παιδιών. Παλαιότερα, μια μικρή μόνο μειοψηφία των παιδιών τελείωναν το σχολείο – και σίγουρα όχι τα παιδιά που «δεν έπαιρναν τα γράμματα”. Σήμερα, όλα τα παιδιά πρέπει να μάθουν γράμματα και η ακαδημαϊκή επιτυχία των παιδιών έχει πλέον μετεξελιχθεί σε σκοπό υψίστης σημασίας για κάθε οικογένεια. Τα μαθησιακά προβλήματα και τα προβλήματα λόγου, τροχοπέδη για μια καλή επίδοση του παιδιού στο σχολείο, γίνονται ολοένα και περισσότερο ορατά και αναγνωρίσιμα σήμερα.

Έστω κι αν οι παλιότεροι εξ ημών επιμένουν ότι αυτοί στην εποχή τους δεν είχανε τέτοια προβλήματα, οι νεότεροι, ευαισθητοποιημένοι γονείς και εκπαιδευτικοί, γνωρίζουμε πλέον ότι στη σημερινή εποχή, τα προβλήματα λόγου και τα μαθησιακά προβλήματα όντως ταλαιπωρούν αρκετά παιδιά, τα οποία απευθύνουν καθημερινά, το κάθε ένα με τον δικό του τρόπο, έκκληση για βοήθεια! Ευθύνη γονιών και εκπαιδευτικών είναι ο εντοπισμός των προβλημάτων αυτών και η παραπομπή τους για περαιτέρω αξιολόγηση. Ευθύνη των ειδικών είναι η εμπεριστατωμένη εκτίμηση, η σωστή ενημέρωση των γονέων και εκπαιδευτικών που εμπλέκονται στη μάθηση του παιδιού – ανάλογα με τη βαθμίδα εκπαίδευσης στην οποία βρίσκεται- και, τέλος, ευθύνη των θεραπευτών η επιλογή των κατάλληλων κατά περίσταση μεθόδων για την καλύτερη δυνατή αντιμετώπιση των προβλημάτων.

Πηγή: Κέντρο Λόγου ΕΥ ΛΕΓΕΙΝ