Το παιδί μου δεν ‘πολυμιλάει’ … πόσο πρέπει να το πιέσω;  

Είναι σημαντικό τα παιδιά μικρής ηλικίας να μην πιέζονται για ομιλία, ενώ ταυτόχρονα να εκτίθενται σε πλούσιο σε γλωσσικά ερεθίσματα περιβάλλον και να αποκομίζουν επαρκή αλλά και ποιοτική ακουστική εμπειρία.

Όχι άμεση πίεση για ομιλία:

Δεν ζητούμε ποτέ από το παιδί να πει ή να επαναλάβει μια λέξη. Το παιδί θα μιλήσει όταν είναι έτοιμο. Εμείς, επομένως, αντί να αναλωνόμαστε σε μάταιες απαιτήσεις τέτοιου τύπου, οφείλουμε απλά να προετοιμάσουμε το παιδί με τους τρόπους που περιγράφονται παρακάτω.

Αποκλειστικός χρόνος σε ήσυχο περιβάλλον:

Αφιερώνουμε κάποιο χρόνο την ημέρα σε παιχνίδι και – γενικότερα – επικοινωνία Με το παιδί. Μισή με μία ώρα καθημερινά είναι αρκετή. Κατά το χρόνο αυτόν το παιδί θα έχει την αποκλειστική προσοχή μας. Θα πρέπει βέβαια να υπάρχει στο σπίτι ένα ήσυχο δωμάτιο που να διατίθεται για τη ποιοτική αυτή ενασχόλησή μας με το παιδί. Προϋπόθεση είναι να μην υπάρχει στο δωμάτιο αυτό ηχορύπανση από διάφορους περιβαλλοντικούς θορύβους (τηλεόραση ανοιχτή, αυτοκίνητα που κορνάρουν κ.τ.λ.).

Κοινή εστία προσοχής – Λόγος και Πράξη:

Απαραίτητο είναι η προσοχή και της μητέρας και του παιδιού να είναι στραμμένη στο ίδιο αντικείμενο ή πράξη. Αυτό επιτυγχάνεται με ένα και μόνο τρόπο: Αφήνουμε το παιδί να κατευθύνει αυτό την προσοχή μας. Δεν προσπαθούμε να του υποδείξουμε εμείς με τι να ασχοληθεί αλλά ακολουθούμε τα δικά του ενδιαφέροντα, ‘μπαίνουμε’ δηλαδή εμείς στο δικό του παιχνίδι. Στην πορεία περιγράφουμε τις πράξεις του παιδιού τη στιγμή που αυτές εκτελούνται. Η πράξη δηλαδή επενδύεται με λόγο, λόγο απλό και κατανοητό. Ότι το παιδί βλέπει ή κάνει επί σκηνής εμείς το περιγράφουμε, αναφερόμαστε σε αυτό με λόγια.

Η δημιουργία κοινής εστίας προσοχής είναι απαραίτητη καθώς διευκολύνει το παιδί να προσέξει το ακουστικό ερέθισμα (λόγος) που συνοδεύει το οπτικό ή κιναισθητικό ερέθισμα (πράξη).

‘Παιδική’ ομιλία:

Το παιδί έχει ανάγκη να ακούσει λόγο. Ο λόγος μας έχει κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά όταν επικοινωνούμε με το παιδί. Χρωματίζουμε περισσότερο τη φωνή μας, χρησιμοποιούμε δυνατή ένταση φωνής, μιλούμε αργά και με καθαρή άρθρωση. Συνοδεύουμε τα λόγια μας με χειρονομίες για να διευκολύνουμε την κατανόηση των όσων λέμε. Επαναλαμβάνουμε τις ίδιες λέξεις ξανά και ξανά καθώς μιλούμε. Το παιδί (αρχικά) πρέπει να ακούει συχνά μια λέξη και σε διαφορετικές περιπτώσεις κατά τη διάρκεια της ημέρας, για να μπορέσει κάποια στιγμή να δοκιμάσει διστακτικά να την πει. Τέλος, ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται στη χρήση σύντομων και απλών φράσεων. Δύο τρεις απλές λεξούλες σε κάθε φράση είναι αρκετές.

Παιχνίδι μίμησης

Μιμούμαστε συχνά τις άναρθρες κραυγές, φωνήσεις, ήχους ή το βάβισμα που το παιδί παράγει αυθόρμητα: ‘πα’, ‘τα’, ‘ο λα λα’, ‘μπα μπα μπα’ ‘μα μα μα’.

Ανταποκρινόμενοι στις φωνήσεις του παιδιού μας το βοηθούμε να γνωρίσει τα χαρακτηριστικά του επικοινωνιακού διαλόγου, ενώ παράλληλα δίνουμε στο παιδί ανατροφοδότηση ως προς το τι εκείνο λέει μιλώντας.

Φωνές ζώων – Ήχοι περιβάλλοντος:

Δημιουργούμε στο παιδί ενδιαφέρον για τους ήχους που ακούει γύρω του όπως είναι οι φωνές ζώων (π.χ. ο σκύλος ‘γαβ-γαβ’) και οι περιβαλλοντικοί ήχοι (π.χ. η μύγα ‘βζζζζ’). Παράγουμε με ζωντάνια τους ήχους αυτούς μόλις δίνεται η ευκαιρία. Για παράδειγμα μιμούμαστε τη φωνή της γάτας (‘μνιάου’) όταν τη βλέπουμε στο δρόμο ή σε κάποια εικόνα ή μιμούμαστε τον ήχο που κάνει το νερό που τρέχει από τη βρύση (‘σσσσ’).

Παιδικά τραγουδάκια:

Χρησιμοποιούμε γνωστά παιδικά τραγουδάκια και ρυθμούς νηπιαγωγείου. Τα τραγουδάμε ξανά και ξανά με το παιδί, όσο αυτό δείχνει ενδιαφέρον. Τα συνοδεύουμε και με κινήσεις των χεριών –παντομίμα.

Παιδικό βιβλίο:

Ξεφυλλίζουμε βιβλία με εικόνες ή παραμύθια με πλούσια εικονογράφηση. Λέμε λίγα μόνο λόγια για την κάθε εικόνα – τα πολλά λόγια κουράζουν. Απλουστεύουμε το παραμύθι (μία μόνο φράση για κάθε εικόνα) έτσι ώστε να το ακούσει το παιδί μέχρι το τέλος.

Θυμηθείτε:

Τα παιδιά μιλούν μόνο όταν διαθέτουν το κίνητρο να επικοινωνήσουν. Εάν δεν υπάρχει κίνητρο δεν προκύπτει και λόγος.

Πολλές φορές οι γονείς προλαμβάνουν τις ανάγκες των παιδιών (δίνοντάς τους, για παράδειγμα νερό πριν διψάσουν, φαγητό πριν πεινάσουν, κ.λπ), αποδυναμώνοντας έτσι το κίνητρο της επικοινωνίας. Γιατί ένα παιδί να επικοινωνήσει, όταν ήδη έχει ό,τι θα ήθελε να ζητήσει;

Ας υποθέσουμε ότι δείχνετε στο παιδί την αγαπημένη του μπανάνα και του ζητάτε να σας πει ‘μπανάνα’, για να του τη δώσετε. Το παιδί δεν αισθάνεται την ανάγκη να πει τη λέξη και, πιθανότατα, δεν θα ανταποκριθεί, αλλά γκρινιάζοντας θα επιχειρήσει να σας ‘κλέψει’ την μπανάνα. Όλα τα παιδιά δυσφορούν σε συνθήκες ‘τεχνητής’ επικοινωνίας και δυσανασχετούν να παράγουν λόγο με εκβιασμούς.

Δοκιμάστε λοιπόν το εξής:

‘Ξεχάστε’ να του δώσετε την μπανάνα την ώρα που συνήθως του τη δίνετε. Έχετέ ωστόσο σε εμφανές σημείο, μαζί με άλλα φρούτα.

Όταν σας δείξει την μπανάνα (και αν δεν το κάνει μόνο του, ρωτήστε αν θέλει να φάει κάτι και πλησιάστε τη φρουτιέρα), δώστε του δύο επιλογές (μπανάνα ή μήλο;) ενθαρρύνοντάς το να αποφασίσει τι θα ήθελε να έχει.

Με τον τρόπο αυτό η επικοινωνία είναι φυσική και παρέχει το κίνητρο στο παιδί να εκφραστεί. Δημιουργείτε έτσι ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ.

Εάν το παιδί λέει μόνο μία με δύο λέξεις, δημιουργείστε με τις λέξεις αυτές επιλογές, και κάνετε σαφές, ότι μπορεί να έχει αυτό που θέλει ονομάζοντάς το και όχι ‘χαλώντας τον κόσμο’ με τις φωνές.

Εάν πιέσετε το παιδί που δεν μιλά να μιλήσει, αυτό αποκτά μεγαλύτερη άρνηση στην ομιλία. Τα παιδιά αντιλαμβάνονται το άγχος, την ένταση και την ανυπομονησία σας. Χάνεται έτσι η ευχαρίστηση που προκύπτει από την χαλαρή και αβίαστη επικοινωνία. Χάνεται το κίνητρο.

Αντί να εστιάζετε αποκλειστικά στην παραγωγή λόγου από το παιδί, προσπαθήστε να προάγετε την κατανόηση και την επικοινωνία του, μέσα από ευχάριστες δραστηριότητες και παιχνίδι που εξασφαλίζει τη συνεργασία του. Το παιδί θα μιλήσει, όταν είναι έτοιμο. Εσείς δημιουργήστε του απλώς τις καλύτερες επικοινωνιακές συνθήκες για να αναδυθεί ευκολότερα ο λόγος.

Πηγή: Κέντρο Λόγου ΕΥ ΛΕΓΕΙΝ