Γλωσσική Παιδεία θα πει μαθαίνω να ακούω, να μιλώ, να διαβάζω και να γράφω στο βαθμό που απαιτείται για να κριθώ επαρκής ακροατής, ομιλητής, αναγνώστης και γράφων σε μια συγκεκριμένη κοινωνία, κάποια συγκεκριμένη χρονική στιγμή. Τα δεδομένα της ελληνικής κοινωνίας του τέλους του αιώνα διαφοροποιούνται, όπως προφανώς αντιλαμβάνεστε, από τα δεδομένα της ίδιας κοινωνίας στην εποχή του μεσοπολέμου ή από τα δεδομένα της γαλλικής κοινωνίας των αρχών του αιώνα. Η γλωσσική παιδεία σήμερα αποτελεί το χρυσό κλειδί που θα ανοίξει στη σειρά όλες τις πόρτες της μάθησης και της γνώσης. Είναι το βασικό προαπαιτούμενο που θα επιτρέψει ή θα αποκλείσει την ένταξη του ατόμου στις ομάδες όπου στοχεύει να ανήκει. Η σύγχρονη ελληνική κοινωνία, στα πρότυπα των δυτικών κοινωνιών παρέχει αλλά και απαιτεί τη γλωσσική παιδεία των μελών της. Και όχι μόνον απαιτεί, αλλά θεσπίζει και ποινές για όσους δεν σεβαστούν αυτή της την απαίτηση, οι οποίες κυμαίνονται από μια ελαφρά κοινωνική περιθωριοποίηση έως τις πολύ περιορισμένες ευκαιρίες για μόρφωση και επαγγελματική αποκατάσταση. Ο γλωσσικά απαίδευτος θα στερηθεί πολύτιμη γνώση και εμπειρία, θα παραμείνει στο περιθώριο των εξελίξεων, θα δυσκολευτεί στις επαγγελματικές και προσωπικές του σχέσεις, θα είναι μονίμως ο άνθρωπος που ακολουθεί.

Έως την ηλικία των πέντε με έξι περίπου ετών, λίγο πριν τη σχολική του ένταξη, το παιδί έχει ήδη κατακτήσει τη μητρική του γλώσσα, έχει αποκτήσει τις δομές εκείνες που θα του επιτρέψουν να γίνει ένας επαρκής ομιλητής και ακροατής. Στο εξής περνά πλέον στο στάδιο εκλέπτυνσης της γλώσσας του, στάδιο που αφετηριακά συμπίπτει με την έναρξη του σχολείου, διαρκεί όμως εφ’ όρου ζωής. Στη φάση αυτή το παιδί-ομιλητής-ακροατής καλείται να ολοκληρώσει τη γλωσσική του παιδεία, εξελισσόμενο σε αναγνώστη και γράφοντα. Αυτή είναι μία πολύ σκληρή περίοδος για τα περισσότερα παιδιά. Λίγο πιο εύκολα κάνει σήμερα τα πράγματα η προσχολική αγωγή που πολλά παιδιά έχουν, ωστόσο η έναρξη του σχολείου σημαίνει την αρχή πολλών δεινών για το μέχρι τότε ξένοιαστο πεντάχρονο ή εξάχρονο.

Στο σχολείο το παιδί διδάσκεται για πρώτη φορά συστηματικά το γραπτό λόγο. Μεγάλη στιγμή. Μαθαίνοντας να διαβάζει και να γράφει το παιδί μαθαίνει να μαθαίνει. Βελτιώνει την οπτική και ακουστική του αντίληψη, καλλιεργεί τη μνήμη του, χειρίζεται λειτουργικά την προσοχή του, δουλεύει τη γλώσσα του ως δομή, την βελτιώνει ως μορφή και την πλουτίζει ως περιεχόμενο. Εξελίσσει εν ολίγοις και κατοχυρώνει τις δυνατότητες του ως ικανότητες. Και το κυριότερο, αποκτά πρόσβαση σ’ ένα καινούριο, εκπληκτικά ευρύ κόσμο, τον κόσμο της γνώσης, εφόσον το κανάλι μάθησης περνά μοιραία μέσα από την ανάγνωση και τη γραφή.

Η γλωσσική παιδεία δεν περιορίζεται λοιπόν στα στενά πλαίσια μιας ακαδημαϊκής υποχρέωσης ούτε ισοδυναμεί με την επίδοση και τη βαθμολογία στο μάθημα της γλώσσας. Οι επαναλήψεις και η προετοιμασία του επόμενου μαθήματος θα βελτιώσουν ενδεχομένως την επίδοση του παιδιού σας, δεν θα εξασφαλίσουν ωστόσο τη γλωσσική και ευρύτερα μαθησιακή του κατάρτιση. Περιορίστε τη χρήση των σχολικών βιβλίων σε σχολικά εργαλεία και επινοήστε άλλους τρόπους να εκπαιδεύσετε γλωσσικά τα παιδιά σας. Φυσικά και θα χρειαστεί να βοηθήσετε τα παιδιά σας και για το σχολείο, αυτό όμως θα γίνει σε συγκεκριμένες ώρες, τις ώρες μελέτης. Όταν τελειώσει ο χρόνος που έχετε εκ των προτέρων ορίσει για τη σχολική μελέτη, βάλτε τα βιβλία στην άκρη, ξεχάστε τους κανόνες και επιδοθείτε σε άλλες, περισσότερο ευχάριστες για το παιδί αλλά και για σας, φαντάζομαι, δραστηριότητες.

Το παιδί που μαθαίνει να διαβάζει και να γράφει δεν εκπαιδεύεται για να γίνει καλός μαθητής. Εκπαιδεύεται για να γίνει άνθρωπος προσωπικά ολοκληρωμένος, επικοινωνιακά επαρκής, κοινωνικά συμβατός, με δυο λόγια, άνθρωπος ευτυχισμένος. Και αυτό πρέπει να το αντιληφθούμε πρώτοι εμείς, ως γονείς και δάσκαλοι παιδιών και στη συνέχεια να το περάσουμε στα παιδιά μας. Πρέπει να δώσουμε στα παιδιά, από τη γέννησή τους ακόμα, κίνητρα να αγαπήσουν τη γλώσσα. Γιατί μόνο αγαπώντας τη γλώσσα θα μπορέσουν να αγαπήσουν αργότερα και τη μάθηση.

Κάθε δραστηριότητα στο σπίτι ή αλλού μπορεί εύκολα να αποκτήσει χαρακτήρα μαθησιακό, άτυπα όμως, δίχως ύφος δασκαλίστικο, που τόσο απωθεί και απομακρύνει τα παιδιά. Ευθύνη των δασκάλων είναι να μάθουν στο παιδί σας τη γλώσσα. Οι δάσκαλοι το κάνουν αυτό, και το κάνουν καλά. Έχετε κι εσείς όμως μία ευθύνη ως γονείς: δική σας ευθύνη είναι να κάνετε το παιδί να αγαπήσει τη γλώσσα.

Πηγή: Κέντρο Λόγου ΕΥ ΛΕΓΕΙΝ