«Είναι μια πολύ άβολη συνήθεια των μικρών γατιών, το ότι, οτιδήποτε κι αν τους πεις, εκείνα πάντα γουργουρίζουν. Αχ και να γουργούριζαν μόνο για το ναι και να νιαούριζαν για το όχι, ή οτιδήποτε παρόμοιο, έτσι που να μπορεί κάποιος να προχωρήσει σε μια συζήτηση! Όμως πώς μπορείς να μιλήσεις μ’ ένα πρόσωπο που πάντα λέει το ίδιο πράγμα;»

                   (Lewis Caroll, Αlice through the looking glass)

Ξαναδιαβάστε προσεκτικά το παράπονο της Αλίκης και προσπαθήστε να συλλάβετε το φυσικό θαύμα στο οποίο όλοι εμείς, άτομα του ίδιου είδους, είμαστε στην προνομιακή θέση καθημερινά να μετέχουμε. Διότι όλοι εμείς ανήκουμε σ’ ένα φυσικό είδος το οποίο χαρακτηρίζει μια εκπληκτική ικανότητα: η ικανότητα του λέγειν. Σχηματίζοντας ήχους με το στόμα μας ή σχεδιάζοντας μικρομεγέθη σύμβολα σε μια κόλλα λευκό, κατά προτίμηση, χαρτί, είμαστε σε θέση να ανταλλάξουμε πληροφορίες, να μοιραστούμε συναισθήματα, να γεννήσουμε ιδέες, να δημιουργήσουμε τέχνη. Είμαστε σε θέση να επικοινωνήσουμε, και μάλιστα τόσο φυσικά και απρόσκοπτα, που τείνουμε συνήθως να ξεχνούμε πόσο γλωσσολογικά ευφυές είχε την τύχη να είναι το είδος μας..

Φέρτε στο νου σας ένα μωρό και ψηλαφίστε περήφανα τη γλωσσολογική ευφυΐα της ανθρώπινης φυλής. Παρατηρήστε το μωρό που παρατηρεί εσάς και τον κόσμο γύρω του. Ανακαλύψτε το μοναδικό τρόπο με τον οποίο αρχίζει να μαθαίνει τη μητρική του γλώσσα. Αν καταφέρνατε για μια στιγμή να απομονώσετε τους φθόγγους από τη σημασία τους, αν καταφέρνατε να τους ακούσετε ως ήχους μεταξύ ενός συνόλου ήχων που καθημερινά μας περιστοιχίζει, θα υποκλινόσασταν με δέος στο μεγαλείο του μωρού σας που επιλέγει να αναγνωρίζει και τελικά να αναπαράγει αυτούς μόνο τους ήχους που συνιστούν τη μητρική του γλώσσα.

Ευτυχώς για όλους μας, ο ανθρώπινος εγκέφαλος διαθέτει μια έμφυτη προδιάθεση για λόγο, γεγονός που επιτρέπει σε κάθε νεογνό του είδους αρχικά να αποκωδικοποιεί και στη συνέχεια να κωδικοποιεί τους ήχους της μητρικής του γλώσσας, των οποίων τη λειτουργικότητα συνειδητοποιεί πολύ νωρίς: με τα πρώτα «μαμ» διαπιστώνει ότι η πείνα του ικανοποιείται, ενώ με το μεταγενέστερο «άτα» εξασφαλίζει τη διασκέδαση και ψυχαγωγία του. Ο λόγος γίνεται το πρώτο βασικό εργαλείο που θα επιτρέψει στο παιδί να διεκδικήσει την επιτυχία και τελικά την ευτυχία στη ζωή του. Και αυτό το εργαλείο πρέπει να μάθει να το χειρίζεται σωστά.

Για κάθε νέο ασκούμενο ομιλητή, ισχύει μία μόνο αναγκαία συνθήκη: η έκθεση στον ενήλικο λόγο. Στα πρώτα στάδια της ζωής, το έργο αυτό αναλαμβάνει συνήθως η μητέρα (δεν είναι τυχαίο άλλωστε που αναφερόμαστε στη γλώσσα μας ως μητρική μας γλώσσα). Τα νευρικά κύτταρα του παιδικού εγκεφάλου είναι έτσι οργανωμένα, ώστε να συλλαμβάνουν και στη συνέχεια να αναπαράγουν μοντέλα δραστηριοτήτων. Αυτό που η μητέρα, ως πρώτος διδάσκων, οφείλει να κάνει είναι να παραδίδει μαθήματα άρτιας φυσικής ομιλίας, μιλώντας με λόγο ολοκληρωμένο και επαναλαμβάνοντας συστηματικά τις ίδιες λέξεις, φράσεις, τραγούδια και ρυθμούς, προκειμένου το μωρό της να κατακτήσει, να επεξεργαστεί και να εξελίξει το μοντέλο της μητρικής του γλώσσας.

Κάθε φορά που το παιδί επικοινωνεί με τη μητέρα του, αναζητά στο λόγο της τη σημασία, με τον ίδιο τρόπο που και η μητέρα ψάχνει για νόημα στους ήχους και τις κινήσεις του παιδιού. Αυτή η αναζήτηση νοήματος είναι μια αμφίδρομη διαδικασία-κλειδί που ξεκλειδώνει τη γλωσσολογική ευφυία και ανοίγει το δρόμο για τη γλωσσολογική και δημιουργική εξέλιξη του παιδιού σε έναν επαρκή ενήλικα ομιλητή.

Πηγή: Κέντρο Λόγου ΕΥ ΛΕΓΕΙΝ