Διάγνωση Μαθησιακών Δυσκολιών

Ο όρος Διάγνωση, στην ιατρική του χρήση, σημαίνει τον εντοπισμό μιας διαταραχής από τα συμπτώματά της, με στόχο να επιλεγεί η κατάλληλη αγωγή που θα εξαφανίσει τα συμπτώματα και θα καταπολεμήσει αποτελεσματικά την αιτία που τα γεννά.

Στην περίπτωση των μαθησιακών προβλημάτων βέβαια, η φύση των συμπτωμάτων και της γενεσιουργού τους αιτίας ξεφεύγει –τις περισσότερες τουλάχιστον φορές- από το αυστηρά ιατρικό πλαίσιο. Έτσι, πολλοί είναι οι επιστήμονες που προτείνουν εναλλακτικά τη χρήση των όρων «εντοπισμός» και «αξιολόγηση» (αντί του διάγνωση) και «παρέμβαση» και «αποκατάσταση» (αντί του αγωγή), προκειμένου να αποφορτιστεί η όλη διαδικασία από το ιατρικό φορτίο των όρων «διάγνωση» και «αγωγή».

Σαφέστατα, είναι αρκετές οι περιπτώσεις των παιδιών που εμφανίζουν μαθησιακό πρόβλημα στα πλαίσια μιας ευρύτερης οργανικής διαταραχής, νευρολογικής ή άλλης φύσης. Ένα παιδί με αισθητηριακή μειονεξία (μειωμένη όραση ή ακοή) θα εμφανίσει –στην πλειοψηφία, αν όχι στο σύνολο των περιπτώσεων- και προβλήματα στη μάθηση και συμπεριφορά του. Το ίδιο ισχύει και για παιδιά με επιληψία, με εγκεφαλική παράλυση ή παιδιά που έχουν υποστεί κρανιοεγκεφαλική κάκωση μετά από κάποιο χτύπημα στο κεφάλι. Στις περιπτώσεις αυτές, όπως και σε πολλές άλλες, ο ειδικός που θα εξετάσει το γνωσιακό και μαθησιακό επίπεδο του παιδιού χρειάζεται την πολύτιμη γνώση και εμπειρία ιατρικών ειδικοτήτων, όπως αυτής του αναπτυξιολόγου, παιδονευρολόγου, παιδοψυχιάτρου, ωτορινολαρυγγολόγου, κ.λπ., οι οποίοι θα ορίσουν το μέγεθος της οργανικής βλάβης ή ανεπάρκειας, θα ερμηνεύσουν αιτιολογικά μέρος των συμπτωμάτων που το παιδί εκδηλώνει, και θα παρέμβουν ενδεχομένως και στο σχεδιασμό του προγράμματος αποκατάστασης της μαθησιακής δυσκολίας (σε περιπτώσεις όπου, για παράδειγμα, η ιατροφαρμακευτική αγωγή θέτει ορισμένους περιορισμούς που οφείλει να συνυπολογίσει ο ειδικός.

Ωστόσο, στην περίπτωση των Ειδικών Μαθησιακών Δυσκολιών, όπως η Δυσλεξία, τα πράγματα είναι αρκετά διαφορετικά. Καταρχήν για να γίνει διάγνωση Δυσλεξίας, πρέπει να αποκλειστεί μια σειρά άλλων παραγόντων που ενδέχεται να δημιουργούν το μαθησιακό πρόβλημα, (πρέπει για παράδειγμα το παιδί να μην έχει σοβαρές αισθητηριακές μειονεξίες ούτε νευρολογικά ή ψυχιατρικά προβλήματα). Σημαντικές πληροφορίες δίνει εδώ το ιστορικό ανάπτυξης και μαθησιακής (και ακαδημαϊκής) εξέλιξης του παιδιού, το οποίο συμπληρώνει ο γονιός με τη βοήθεια κάποιου κοινωνικού λειτουργού –στην καλύτερη περίπτωση- ο οποίος είναι, λόγω ειδικότητας, ικανός να αντλήσει τις περισσότερες δυνατές πληροφορίες για την αναπτυξιακή πορεία του παιδιού.

Εφόσον διαπιστωθεί ότι δεν συντρέχει κανείς από τους παραπάνω παράγοντες, η διαγνωστική ομάδα προχωρά στη γνωσιακή και μαθησιακή εξέταση του παιδιού. Εδώ γλωσσολόγος, λογοπεδικός και ψυχολόγος συνεργάζονται στενά, ενώ δεν είναι σπάνιες οι φορές που αναζητούν και τη βοήθεια άλλων ειδικοτήτων. Στόχος της διαγνωστικής εκτίμησης είναι να σχεδιαστεί το επίπεδο των γνωσιακών και μαθησιακών δεξιοτήτων του παιδιού και να διαπιστωθεί εάν και κατά πόσο το επίπεδο αυτό αποκλίνει από το αναμενόμενο για τη χρονολογική και σχολική του ηλικία.

Εύκολα καταλαβαίνει κανείς λοιπόν, ότι το εύρος μιας τέτοιας συλλογικής αξιολόγησης υπερβαίνει την ευθύνη μίας και μόνο ειδικότητας. Συνιστά έργο μίας κατά το δυνατό διευρυμένης διαγνωστικής ομάδας, στα πλαίσια της οποίας η κάθε ειδικότητα έχει το δικό της μερίδιο ευθύνης και συνεισφοράς. Όπως σε όλες τις επιστήμες του ανθρώπου, έτσι και στα προβλήματα του Λόγου και της Μάθησης η διεπιστημονική συνεργασία και η ανταλλαγή πληροφόρησης μεταξύ των ειδικών είναι προς όφελος του ατόμου, καθώς εξασφαλίζει την εγκυρότητα της διαγνωστικής διαδικασίας και την μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα του προγράμματος αποκατάστασης.

Φυσικά, η διάγνωση και οριοθέτηση του προβλήματος από μόνη της δεν έχει καμία χρηστική αξία, παρά μόνο ως το πρώτο ουσιαστικό βήμα για την αποκατάσταση του προβλήματος.

Εάν λοιπόν το παιδί σας αντιμετωπίζει πρόβλημα στο σχολείο, μην μπείτε στη διαδικασία μιας διαγνωστικής εκτίμησης εάν δεν έχετε αποφασίσει ότι θα συνεργαστείτε με τους ειδικούς και θα συνδράμετε αποφασιστικά στην αποκατάσταση των προβλημάτων του παιδιού σας. Στην ενημέρωση που θα ακολουθήσει τη διαγνωστική διαδικασία, ζητήστε να ενημερωθείτε επαρκώς για το επίπεδο των γνωστικών και μαθησιακών δεξιοτήτων του παιδιού, και σιγουρευτείτε ότι καταλαβαίνετε τη γλώσσα που σας μιλάει. Γίνετε κουραστικοί: θέστε ερωτήσεις και απαιτήστε απαντήσεις. Είναι πολύ σημαντικό να κατανοήσετε όχι μόνο τις μειονεξίες αλλά και τις ικανότητες του παιδιού σας και να εκμαιεύσετε τρόπους που θα σας βοηθήσουν να τις ενισχύσετε.

Η αποκατάσταση των μαθησιακών δυσκολιών, δυστυχώς, δεν επιτυγχάνεται με φίλτρα και ραβδάκια που ως δια μαγείας θα «αλλάξουν» το παιδί σας.

Από πλευράς ειδικού, στηρίζεται σε ένα προσεκτικά σχεδιασμένο εξατομικευμένο πρόγραμμα με αυστηρή δομή και στόχους εφικτούς (για το επόμενο τρίμηνο, και όχι για την υπόλοιπη ζωή του), η επιτυχία των οποίων επαναπροσδιορίζει κάθε φορά την εξέλιξη του προγράμματος. Από τη δική σας πλευρά απαιτεί συνεργασία, ενίσχυση και ενθράρρυνση. Πριν χτυπήσετε λοιπόν την πόρτα του ειδικού, βεβαιωθείτε ότι προτίθεστε να δουλέψετε.

Πηγή: Κέντρο Λόγου ΕΥ ΛΕΓΕΙΝ