H εγκεφαλική παράλυση (E.Π.) αποτελεί, σύμφωνα με τον Little (1959), μια μόνιμη αλλά εν δυνάμει εξελίξιμη διαταραχή της κινητικής λειτουργίας του παιδιού, που εμφανίζεται κατά τα πρώτα έτη της ζωής και οφείλεται σε βλάβη του εγκεφάλου, ως αποτέλεσμα δυσμενών επιδράσεων κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης.

Κατά την ενδομήτριο ζωή (προγεννητική περίοδος), οι αιτίες που προκαλούν βλάβη στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα (Κ.Ν.Σ. στο εξής) του εμβρύου είναι:

• λοιμώξεις της μητέρας κατά τους 4-5 πρώτους μήνες της εγκυμοσύνης (ιος ερυθράς, τοξοπλάσμωση κ.λπ.)
• αιμορραγία της μητέρας, στο ίδιο χρονικό διάστημα
• βλάβες από ακτινοβολία, στο ίδιο χρονικό διάστημα
• ενδομήτρια ασφυξία, που μπορεί να προκληθεί λόγω ανοξίας, αναιμίας, υπότασης της μητέρας, περιέλιξης του ομφάλιου λώρου
• πρόωρος τοκετός και χαμηλό βάρος του βρέφους

Κατά τη διάρκεια του τοκετού (περιγεννητική περίοδος) προβλήματα ενδέχεται να προκύψουν από:

• περιγεννητική ή νεογνική ασφυξία
• δύσκολο και παρατεινόμενο τοκετό
• χρήση εργαλείων (εμβρυούλκος)

Κατά τα πρώτα στάδια της ανάπτυξης (στη μεταγεννητική περίοδο) ενδέχεται να συμβούν και να επηρεάσουν τα εξής:

• νεογνικός ίκτερος
• λοιμώξεις (εγκεφαλίτιδα, μηνιγγίτιδα)
• δηλητηριάσεις
• ακτινοβολία
• αγγειακά επεισόδια
• ατυχήματα

Οι μορφές ταξινόμησης της νόσου κλινικά, σύμφωνα με τη νευρο-μυϊκή διαταραχή που διαπιστώνεται, είναι: η σπαστική μορφή Ε.Π, η αθετωσική μορφή, η αταξική μορφή, η ακαμψία, ο τρόμος και η μικτή μορφή.

Σε δυσλειτουργία του εγκεφάλου, λόγω της Ε.Π., οφείλονται οι ποικίλες διαταραχές που παρουσιάζονται στην ανάπτυξη ατόμων με Ε.Π.. Πρόκειται κατά βάση για κινητικές αλλά και άλλες συνοδές διαταραχές ποικίλης εντάσεως, οι οποίες είναι δυνατό να αντιμετωπισθούν με κατάλληλα θεραπευτικά προγράμματα. Τέτοιες διαταραχές είναι:

1. Προβλήματα κίνησης όπως (α) Διπληγία: Όλο το σώμα έχει προσβληθεί, αλλά τα κάτω άκρα περισσότερο από τα άνω (β) Τετραπληγία: Όλο το σώμα είναι προσβεβλημένο (σε μερικές περιπτώσεις τα άνω άκρα και ο κορμός έχουν προσβληθεί περισσότερο από τα κάτω, ενώ σε άλλη τα κάτω άκρα μπορεί να είναι εξίσου προσβεβλημένα με τα άνω) (γ) Ημιπληγία: Μόνο η μια πλευρά του σώματος (αριστερά ή δεξιά) είναι προσβεβλημένη.
2. Δυσλειτουργίες διανοητικής φύσης. Μπορεί ένα παιδί με σοβαρή μορφή Ε.Π. να είναι νοητικά προικισμένο, ενώ ένα παιδί με ηπιότερη μορφή εγκεφαλικής βλάβης να έχει σοβαρή νοητική υστέρηση.
3. Ψυχολογικές διαταραχές. Αφορούν την προσωπικότητα και τη συμπεριφορά του ατόμου με Ε.Π. Συνήθως αδυνατεί να ελέγχει τον κόσμο των συναισθημάτων του, γι’ αυτό ξεσπά σε αδικαιολόγητο γέλιο ή κλάμα.
4. Διαταραχές ομιλίας. Το 70% των παιδιών αυτών παρουσιάζουν διαταραχές του λόγου και της επικοινωνίας γενικότερα.
5. Διαταραχές της ακοής. Και εδώ το ποσοστό των διαταραχών είναι υψηλό.
6. Επιληψία. Συνιστά ένα από τα σπουδαιότερα συνοδά συμπτώματα της εγκεφαλικής δυσλειτουργίας.
7. Διαταραχές της όρασης. Συχνότερη είναι η εμφάνιση συγκλίνοντος ή αποκλίνοντος στραβισμού.
8. Διαταραχές σίτισης. Παρουσιάζονται δυσκολίες στο θηλασμό, στη μάσηση και την κατάποση.

Η αποτελεσματικότητα της θεραπευτικής αντιμετώπισης της Ε.Π. έγκειται στην έγκαιρη παρέμβαση (από τις πρώτες κιόλας ημέρες της ζωής) και στην εφαρμογή έγκυρων προγραμμάτων αποκατάστασης σε κάθε παράμετρο ανάπτυξης, όπου εκδηλώνεται διαταραχή. Η αποκατάσταση είναι μακροπρόθεσμη και οφείλει να λειτουργεί σε διεπιστημονική βάση. Η επιστημονικά καταρτισμένη θεραπευτική ομάδα είναι αυτή που, σε συνεργασία πάντα με τους γονείς του παιδιού, θα θέσει ρεαλιστικούς στόχους και θα επιλέξει ειδικές μεθόδους και τεχνικές για να τους επιτύχει. Στα πλαίσια της κοινής πορείας δράσης της ομάδας, η κάθε ειδικότητα εστιάζει σε μια ορισμένη σφαίρα ικανοτήτων του παιδιού:

Η φυσικοθεραπεία ασχολείται με τη λειτουργία της κίνησης στα πρώτα στάδιά της και εγκαθιστά τα αρχικά βασικά κινητικά πρότυπα στα παιδιά με Ε.Π.

Η εργοθεραπεία ασχολείται με την πράξη. Ο εργοθεραπευτής αξιολογεί την κινητική κατάσταση του παιδιού και εφαρμόζει το κατάλληλο πρόγραμμα θεραπείας, θέτοντας στόχους που αφορούν τις αισθητικοκινητικές δεξιότητες και εκπαιδεύοντας το παιδί σε ασχολίες της καθημερινής ζωής και στις βασικές έννοιες.

Η λογοθεραπεία ασχολείται με το λόγο και την επικοινωνία. Αποσκοπεί στην απόκτηση της ικανότητας του λόγου και της ομιλίας. Εάν η ομιλία όμως δεν αποτελεί ρεαλιστικό στόχο ο λογοπεδικός προσανατολίζει άτομο και οικογένεια στη χρήση υποστηρικτικών ή εναλλακτικών μέσων επικοινωνίας.

Οι υπόλοιπες ειδικότητες που συμπληρώνουν τη διεπιστημονική ομάδα μπορεί να είναι: του γιατρού (παιδιάτρου, παιδο-νευρολόγου), του ψυχολόγου, του κοινωνικού λειτουργού και του ειδικού παιδαγωγού.

Όλες οι ειδικότητες συνεργάζονται συλλογικά για να πετύχουν τη δημιουργία κατάλληλου οικογενειακού κλίματος και να στηρίξουν συμβουλευτικά τους γονείς, ώστε να αντιμετωπίσουν ρεαλιστικά τις ικανότητες και μειονεξίες του παιδιού στην καθημερινή ζωή.

Με τη σωστή συνεργασία θεραπευτών και οικογένειας μπορεί το παιδί να ενταχθεί στο οικογενειακό πλαίσιο αρχικά, στο πλαίσιο του σχολείου έπειτα και τέλος στη ευρύτερη κοινωνία.

Πηγή: Κέντρο Λόγου ΕΥ ΛΕΓΕΙΝ