Η κίνηση αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ανθρώπινης ύπαρξης. Ένα μωρό γεννιέται και ξεκινά να αναπτύσσεται μέσα από την κίνηση, ανταποκρινόμενο μ’αυτό τον τρόπο στα πρώτα ερεθίσματα που του παρέχει το περιβάλλον του. Το ενδιαφέρον του έλκουν αρχικά οι ήχοι, κυρίως ήχοι ρυθμικοί. Όλα τα παιδιά αρέσκονται στο ρυθμικό ακουστικό ερέθισμα. Ο ρυθμός, άλλωστε, ενυπάρχει στον καθένα μας. Απλώς στα παιδιά εκφράζεται ευκολότερα, εφόσον η κίνηση συνιστά το βασικότερο δίαυλο επικοινωνίας τους με το περιβάλλον. Το παιδί εκφράζεται με το σώμα του : στη χαρά, πετιέται ψηλά κουνώντας χεράκια, ποδαράκια. Όταν θυμώνει το σώμα του τεντώνεται. Όταν πονά, νομίζει κανείς ό,τι πονά ολόκληρο.

Η ελεύθερη έκφραση, που ξεκινά από το σώμα για να γίνει αργότερα λόγος, πρέπει πάντα να ενθαρρύνεται στα παιδιά. Έτσι θα μπορέσουν, και στη συνέχεια της ζωής τους, να διατηρήσουν μέρος από τον αυθορμητισμό της παιδικής τους ηλικίας, στοιχείο που βοηθά τόσο στην ομαλή κοινωνικοποίηση όσο και στην αληθινή επαφή με τους ανθρώπους.

Αυτό δεν σημαίνει, βέβαια, ότι αφήνουμε το παιδί εντελώς ανεξέλεγκτο, προτρέποντας άναρχες συμπεριφορές ή επιθετικότητα. Ενθαρρύνουμε απλά τη σωστή κίνηση που ωφελεί, τέρπει, κάνει το παιδί μας κοινωνικότερο και πιο αγαπητό.

Η αντίληψη …..”μικρά παιδιά είναι, δεν πειράζει, ας κάνουν οτιδήποτε τώρα και μετά, όταν μεγαλώσουν, θα μάθουν σωστά…” είναι ολέθρια. Τα μικρά παιδιά μεγαλώνουν γρήγορα και η κινησιολογική τους αντίδραση, αν δεν συντονιστεί από νωρίς, θα είναι εξωτερική και ψεύτικη, δεν θα τους χαρίζει χαρά και συγκίνηση.

Τα παιδιά πρέπει από μικρή ηλικία να αρχίσουν να συγκρατούν στη μυϊκή τους μνήμη κινήσεις. Πρέπει να μάθουν τη σωστή στάση του κορμιού, να έχουν την ακοή τους “παρούσα” στα τραγούδια ή τα ρυθμικά χτυπήματα, να μπορούν να συνταιριάξουν τον εσωτερικό τους ρυθμό με τις ανάγκες της στιγμής, να ενθαρρυνθούν ώστε να απαντούν και να αντιδρούν με το κορμί τους, γρήγορα και με σιγουριά, σε ερεθίσματα ή παραγγέλματα.

Θα πρέπει ακόμη να μπορούν να συγκρατούν και να ελέγχουν την κινητικότητά τους, να αντλούν από τη χαρά της κίνησης το κέρδος της νευρικής ηρεμίας και να αφήνονται να αυτοσχεδιάσουν ελεύθερα, χωρίς ο αυθορμητισμός τους να περιορίζεται από κινητικά καλούπια και σωματικές αντιγραφές.

Ένα παιδί που βιώνει εκφραστικά το λειτουργικό και κοινωνικό του σώμα, διαθέτει ιδιαίτερα καλές προϋποθέσεις για να δομήσει μια αρμονική προσωπικότητα, βασισμένη στην ικανότητα κυριαρχίας του νευρικού συστήματος, στην αντιληπτική ευαισθησία και στις δυνατότητες δημιουργικής και γνήσιας έκφρασης, τόσο με την κίνηση όσο και με το λόγο. Αν αυτά τα τρία βασικά στοιχεία είναι στη σωστή αναλογία μεταξύ τους, τότε η εκφραστική απόδοση του ατόμου είναι σφαιρική (κίνηση-λόγος-ρυθμός-έννοιες-ήχος κ.λ.π.).

Ήδη από τη βρεφική ηλικία και πολύ περισσότερο την άνοιξη και το καλοκαίρι που οι κειρικές συνθήκες ευνοούν, ενθαρρύνετε την ελεύθερη κίνηση των παιδιών. Πιο συγκεκριμένα:

• Αφήστε τα μωρά να μπουσουλήσουν παντού: το χειμώνα στα χαλιά στο σπίτι σας, την άνοιξη στο μπαλκόνι και στην παιδική χαρά, το καλοκαίρι στις παραλίες. Μην τα τραβολογάτε σε βολτίτσες από το χεράκι και μην τρέχετε ξωπίσω τους να τα σηκώσετε για να μη λερωθούν, όταν τα ίδια επιθυμούν απλώς να μπουσουλίσουν και να κυλιστούν. Έτσι θα πράξει –ενδεχομένως και καλοπροαίρετα, φυσικά– η γιαγιά του. Εσείς αφήστε το να μπουσουλήσει. Αν του στερήσουμε το μπουσούλημα, το παιδί δεν θα αποκτήσει τη μυική μάζα που θα χρειαστεί να έχει στον κορμό και τα άκρα για να μπορέσει όταν έρθει ή ώρα να σταθεί όρθιο χωρίς να καταπονείται ο σκελετός του. Ούτε θα εξοικειωθεί με την αίσθηση του ρυθμού και του καλού κινητικού συντονισμού. Το μπουσούλημα είναι κατεξοχήν ρυθμική διαδικασία, με πολλά ψυχοκινητικά οφέλη. Μην κλείνετε λοιπόν το μωρό σας στο πάρκο, στη στράτα ή στο κρεβατάκι, τα οποία δεν του εξασφαλίζουν ούτε χώρο ούτε διάθεση για μπουσούλημα, αντίθετα του εκβιάζουν την όρθια στάση.

• Όταν το παιδί μεγαλώσει λίγο, δείξτε του πως να χρησιμοποιεί το μονόζυγο, το πολύζυγο και όλα τα παιχνίδια της παιδικής χαράς. Ο πιο κατάλληλος σύντροφος για το παιδί που αγωνίζεται να αντλήσει δύναμη και ανεξαρτησία μέσα από την κίνηση στο πάρκο είναι βέβαια ο πατέρας, τόσο λόγω φυσικής δύναμης όσο και λόγω ρόλου. Άλλωστε η συνήθης στάση των μητέρων είναι προστατευτική και, τις περισσότερες φορές, ιδιαίτερα αυστηρή, όσον αφορά τα όρια που θέτει, από προσωπική ανασφάλεια και φόβο.

• Σε μεγαλύτερη ηλικία τα παιδιά εκδηλώνουν συνήθως τάση να σκαρφαλώνουν παντού, επιδεικνύοντας ότι γνωρίζουν να χειρίζονται το ανθρώπινο σώμα, βασική λειτουργία του οποίου είναι η κίνηση. Οι δυνάμεις τους μοιάζουν στα ενήλικα μάτια μας συχνά υπερφυσικές και οι ικανότητές τους ακροβατικές, ενώ διαβλέπουμε συχνά τον κίνδυνο να ελλοχεύει σε κάθε επόμενη κίνηση. Ας είμαστε ωστόσο διακριτικοί: σε ετοιμότητα να επέμβουμε τη στιγμή του πραγματικού κινδύνου, άλλα δίχως συνεχείς ενοχλητικές υποδείξεις του τύπου «ΜΗ! θα πέσεις, θα σκοτωθείς, θα χτυπήσεις».

Κανείς δεν αρέσκεται να βλέπει ράθυμα και πλαδαρά παιδιά. Ας τους επιτρέψουμε λοιπόν να μάθουν το σώμα τους, να αποκτήσουν τον έλεγχο των κινήσεων τους, να αισθανθούν σιγουριά για ό,τι κάνουν. Είναι βέβαιο, ότι κατ’ αυτόν τον τρόπο θα αντιμετωπίσουμε πολύ λιγότερα χτυπήματα απ’ ό,τι αν συνεχώς περιορίζουμε σωματικά τα παιδιά. Κάποια στιγμή θα έρθει η ώρα που τα παιδιά θα επιθυμήσουν και θα τολμήσουν, με δική τους πλέον πρωτοβουλία και ενδεχομένως δίχως τη δική μας επιτήρηση, να δράσουν με το σώμα τους. Είναι εξίσου λυπηρό όσο και επικίνδυνο, τότε να διαπιστώσουν ότι δεν μπορούν.

Δώστε λοιπόν την ευκαιρία στο παιδί να έχει κάποιες ώρες δικές του, να πηδήξει, να περπατήσει, να κυλιστεί στη μοκέτα μόνο του ή μαζί σας, να παίξει, να τρέξει, να εκφραστεί και να κουράσει το σώμα του γλυκά. Το σώμα αναγνωρίζει τη γλυκιά κούραση και τη χαίρεται πολύ.

Με το παιδί που περπατά, ακόμη και τους χειμερινούς μήνες που ας περιορίζουν σε κλειστούς χώρους, μπορούμε να παίξουμε «παιχνίδια βάδισης», σε κύκλο, γραμμή ή ελεύθερα στο χώρο. Βαδίστε με ένα, δύο ή και περισσότερα παιδιά:

1. Κανονικό περπάτημα μπροστά. Πατάει όλο το πέλμα, αρχίζοντας από τα δάχτυλα. Τα χέρια κινούνται ελεύθερα και κοιτάμε καθαρά μπροστά.

2. Περπάτημα επί τόπου (σημειωτόν). Πατάει όλο το πέλμα, τα γόνατα δεν σηκώνονται ψηλά.

3. Περπάτημα στις μύτες.

4. Περπάτημα στις φτέρνες.

5. Περπάτημα με τεντωμένο όλο το πόδι. Το πάτημα γίνεται ελαφρά.

Σε κάθε βηματισμό, ζητήστε από τα παιδιά να βάλουν τα χέρια τους μπροστά, ψηλά, ανοιχτά στη μέση τους, δεμένα πίσω από την πλάτη ή τον αυχένα. Στην περίπτωση που τα χέρια τοποθετηθούν στον αυχένα, πρέπει να είμαστε προσεκτικοί: οι ώμοι δεν σηκώνονται καθόλου, οι αγκώνες είναι καθαρά ανοιχτοί και τα δάχτυλα δένουν μεταξύ τους, χωρίς να ακουμπούν στο σβέρκο αλλά στη βάση του κρανίου.

6. Περπάτημα με τα τέσσερα. Τα πόδια λυγισμένα, τα γόνατα δεν ακουμπούν στο πάτωμα. Το κεφάλι κοιτάει μπροστά.

7. Περπάτημα με τα τέσσερα. Τα πόδια τεντωμένα, το κεφάλι κοιτάει μπροστά.

Από την τρυφερή ηλικία των έξι χρόνων, τα παιδιά υποχρεώνονται να περνούν μεγάλο κομμάτι της ημέρας καθηλωμένα στην καρέκλα του σχολείου ή του γραφείου τους, για να μελετήσουν. Θυμηθείτε τον εαυτό σας και αναρωτηθείτε τι είδους περιορισμός ήταν αυτός για το δικό σας σώμα! Εύκολα τότε θα κατανοήσετε την ανάγκη του παιδιού σας για κίνηση.

Πηγή: Κέντρο Λόγου ΕΥ ΛΕΓΕΙΝ