Η εκπαίδευση του παιδιού με (σοβαρή) νοητική υστέρηση

Ο στόχος της εκπαίδευσης για το παιδί με σοβαρή νοητική υστέρηση είναι να απελευθερωθεί, όσο γίνεται από τους περιορισμούς που επιβάλλει η νοητική του κατάσταση και να γίνει πιο αυτόνομο.

Η εκπαίδευση πρέπει να κυμαίνεται στο ένα τέταρτο έως μισή ώρα καθημερινά, αλλά είναι καλύτερα τρία πεντάλεπτα διάσπαρτα. Βέβαια για το παιδί που βρίσκεται σε συνεχή διέγερση ακόμη και τα πέντε λεπτά συνολικά μπορεί να είναι πολλά. Ο γενικός κανόνας πάντως είναι λίγο και συχνά.

Εμπλέξτε και τα άλλα αδέλφια, αν υπάρχουν, ειδικά τα μεγαλύτερα, στο πρόγραμμα εκπαίδευσης του αδελφού/ής τους, κάτι που θα τα κάνει να νιώσουν πιο σημαντικά και λιγότερο στερημένα της γονεϊκής φροντίδας. Εξηγήστε τους από μικρή ηλικία για την καθυστέρηση και πώς μπορούν να συμμετέχουν στις εκπαιδευτικές δραστηριότητες.

Η διάρκεια για την επίτευξη κάθε εκπαιδευτικού στόχου είναι απρόβλεπτη και πιθανόν δεν έχει καμία σχέση με το χρόνο που χρειάζονται άλλα παιδιά για να μάθουν το ίδιο πράγμα.

Συχνά θα υπάρχουν πισωγυρίσματα, και αυτό θα πρέπει να το περιμένουν οι γονείς. Πολλές φορές η αιτία μπορεί να εντοπιστεί, για παράδειγμα μία ανύψωση του τόνου της φωνής που το παιδί την εξέλαβε ως πολύ απειλητική, και να συζητηθεί.

Παρατηρήστε τη συμπεριφορά του και καταγράψτε τη σε ένα τετράδιο-ημερολόγιο, ώστε να υπάρχει ένα αντικειμενικό σημείο αναφοράς για την πρόοδο ή μη σε σχέση με τους στόχους που έχετε θέσει. Οι παρατηρήσεις «όπως τις θυμάστε» δεν είναι αξιόπιστες, γιατί τείνουμε ενίοτε να είμαστε απαισιόδοξοι, ή πολύ αισιόδοξοι.

Στην εκπαίδευση του παιδιού σας, ίσως τα ακόλουθα σας φανούν χρήσιμα:

• Μάθηση με καθοδήγηση: Για παράδειγμα καθίστε πίσω από το παιδί σας, βάλτε τα δάχτυλά του γύρω από το κουτάλι, και οδηγήστε όλη την κίνησή του.
• Μάθηση με μίμηση: Πιάστε εσείς το κουτάλι και πείτε στο παιδί σας να το κάνει. Ενισχύστε το για την προσπάθειά του (όχι μόνο για την επιτυχία του).
• Ανάλυση του αρχικού στόχου σε μικρότερους. Ο τελικός στόχος, για παράδειγμα ‘κλήση από το τηλέφωνο ενός αριθμού ανάγκης’, φαίνεται αδύνατος σε πολλούς γονείς. Ίσως σκεφτούν ότι το παιδί δεν γνωρίζει καν τα νούμερα, ή ότι η διαδικασία παραείναι πολύπλοκη. Προσπαθήστε λοιπόν να τη «σπάσετε» σε πολύ μικρά και απλά βήματα. Εάν το παιδί σας είναι εξοικειωμένο με ορισμένα χρώματα, κολλήστε τέτοια χαρτάκια στα πλήκτρα κι ας μάθει τις ακολουθίες των ψηφίων σαν ακολουθίες χρωμάτων. Κι αυτό δύσκολο; Προμηθευτείτε ένα ψηφιακό τηλέφωνο, αποθηκεύστε τον αριθμό στην μνήμη, και μάθετε στο παιδί να πατάει το ένα ή δύο πλήκτρα της ανάκλησης.

Στις συμπεριφορές που πρέπει να αποφευχθούν, για παράδειγμα επιθετικές ή αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές, είτε θα πρέπει να πάρετε κάτι που αρέσει στο παιδί (άρση θετικού ενισχυτή), ή να επιβάλλετε κάτι που δεν του αρέσει (τιμωρία). Θυμηθείτε: Ο στόχος εδώ είναι η αποφυγή της επικίνδυνης συμπεριφοράς, και όχι η καταρράκωση του παιδιού σας.

Θα πρέπει να σχολιάσουμε και το εξής: Πολλοί γονείς που έρχονται στο γραφείο ενός ειδικού και ακούν πράγματα για τα οποία θα μπορούσαν να εκπαιδεύσουν το παιδί τους λένε, λόγω άγνοιας, συνήθως «αυτό είναι αδύνατο» ή «αποκλείεται να μάθει κάτι τέτοιο». Σ’ αυτούς τους γονείς επισημαίνουμε ότι η διαδικασία της εκμάθησης είναι συχνά μακρόχρονη (ίσως και για όλη τη διάρκεια της ζωής του το παιδί που υπολείπεται νοητικά έχει να μαθαίνει δεξιότητες και δραστηριότητες), αλλά και ότι ποτέ δεν είναι αργά για να αρχίσει. Στην ηλικία των 10, των 18 ή των 35 ετών, ένας άνθρωπος μπορεί να ξεκινήσει να μαθαίνει, αρκεί να το θέλουν τα πρόσωπα που βρίσκονται κοντά του˙ στο κάτω κάτω και η δική τους ζωή θα διευκολυνθεί όταν το άτομο με νοητική υστέρηση γίνει πιο ανεξάρτητο ακόμη και στους μικρούς τομείς της καθημερινής ζωής.

Πηγή: Κέντρο Λόγου ΕΥ ΛΕΓΕΙΝ