Είναι αναμενόμενη η ζήλια του μεγαλύτερου προς το μικρότερο αδελφάκι;

Για ένα αρκετά μεγάλο ποσοστό παιδιών, η ζήλια για το μικρότερο αδελφάκι είναι κάτι το φυσιολογικό, καθώς δηλώνει μια κατάκτηση στην ανάπτυξη του παιδιού, που καταδεικνύει την ικανότητά του να αγαπήσει. Επιπλέον, το παιδί που δείχνει τη ζήλια του και την ονοματίζει, δίνει την ευκαιρία στο γονιό να θέσει ως θέμα τη ζήλια και να τη συζητήσει με το παιδί, γεγονός που βοηθά στις περισσότερες των περιπτώσεων.

Ωστόσο, κάποιες φορές η ζήλια συνιστά πρόβλημα για το οποίο πρέπει οι γονείς να αναζητήσουν τη βοήθεια ενός ψυχολόγου. Και αυτό εξαρτάται τόσο από την ένταση του συναισθήματος όσο και από την ηλικία του παιδιού που εκδηλώνει το συναίσθημα.

Από ποια ηλικία ζηλεύουν τα παιδιά;

Ενδείξεις ζήλιας ή φθόνου για το νεογέννητο αδελφάκι αρχίζουν να ανιχνεύονται από την ηλικία των 15 περίπου μηνών. Πριν από αυτή την ηλικία η ζήλια εκδηλώνεται περιστασιακά, καθώς το παιδί δεν είναι ακόμη αρκετά ώριμο για να εκφράσει το συναίσθημα αυτό.

Τι ακριβώς ζηλεύει το παιδί;

Αρχικά η ζήλια αφορά τη σχέση με τη μητέρα, την οποία το παιδί νιώθει να διαταράσσεται ή να απειλείται. Στη συνέχεια, το συναίσθημα διευρύνεται και εμπλέκει και τη σχέση με τον πατέρα. Οι πρωιμότερες εκδηλώσεις ζήλιας επικεντρώνονται γύρω από τη διαδικασία της λήψης τροφής: το μεγαλύτερο παιδί επιζητά την αγκαλιά της μητέρας την ώρα που εκείνη πρέπει να ταΐσει το μωρό ή παλινδρομεί και απαιτεί τη λήψη τροφής από το μπιμπερό, συνήθεια την οποία είχε ήδη ξεπεράσει.

Στα πρώτα στάδια ανάπτυξης, το παιδί συνειδητοποιεί ότι η μητέρα είναι ξεχωριστό πρόσωπο από το ίδιο και ότι υπάρχουν και άλλες μητέρες εκτός από τη δική του. Αρχίζει τότε να τη θεωρεί ιδιοκτησία του. Εάν το παιδί βρίσκεται σε αυτό το στάδιο της συναισθηματικής ανάπτυξης όταν γεννηθεί το μικρότερο αδελφάκι, επιχειρεί να υπερασπιστεί την ιδιοκτησία του: «Η μαμά είναι δική μου και δεν σου τη δίνω». Με τον καιρό αρχίζει να συνειδητοποιεί, ότι η μητέρα του μπορεί να ανήκει και σε κάποιον άλλον. Και, καθώς το μικρότερο παιδί έχει περισσότερο την ανάγκη της μητέρας, το μεγάλο παιδί που είχε και εξακολουθεί να θέλει την αποκλειστικότητά της, αισθάνεται να τη μοιράζεται άνισα ή να τη στερείται εντελώς. Στο σημείο αυτό αρχίζει να νιώθει ζήλια και απειλεί οτιδήποτε νέο εμφανίζεται για να διεκδικήσει την προσοχή της μητέρας, πόσο μάλλον ένα νέο απαιτητικότατο μωρό.

Πώς μπορούμε να προλάβουμε τις εκδηλώσεις ζήλιας προς το νεογέννητο;

Παρόλο που η ζήλια για το νεογέννητο αδελφάκι είναι μία υγιής, φυσιολογική κατάσταση για αρκετά παιδιά, καλό θα ήταν να χειριστείτε το θέμα του νεοφερμένου στην οικογένειά σας με τρόπο που να ενισχύει και τη συναισθηματική ισορροπία του μεγάλου παιδιού. Ήδη από τη φάση της εγκυμοσύνης, προετοιμαστείτε μαζί για την αλλαγή που θα συμβεί στο σπίτι σας και τη ζωή σας. Είτε με λογικές εξηγήσεις, εάν το παιδί είναι σε θέση να κατανοήσει το λόγο, είτε με ιστορίες και εικονογραφημένα παραμύθια, αν το παιδί είναι πολύ μικρό, οφείλετε να ενημερώσετε το παιδί σας και όχι, αντ’αυτού, να πλέξετε μια ατμόσφαιρα μυστηρίου γύρω από το θέμα, προκειμένου να μην το πληγώσετε. Το παιδί, αν δεν γνωρίζει ήδη, σύντομα θα μάθει και εσείς τότε θα έχετε εκτεθεί.

Το μεγαλύτερο παιδί που έχει δεχθεί απεριόριστα το μητρικό ενδιαφέρον και έχει συσσωρεύσει ευχάριστες εμπειρίες, είναι βέβαια πιθανό να μην εκδηλώσει κανένα συναίσθημα ζήλιας με τον ερχομό του νεογέννητου. Ενδέχεται όχι μόνο να ‘επιτρέψει’ αλλά και να βοηθήσει τη μητέρα να περιποιηθεί το μωρό. Άλλωστε, πολλά είναι τα παιδιά που ταυτίζονται με τη μητέρα σε τέτοιες περιπτώσεις: μπαίνοντας στη θέση της, από τη μια μεριά φαντάζονται τον εαυτό τους σε αυτό το ρόλο και από την άλλη, της δίνουν την ελευθερία να εκφράσει φανερά τη φροντίδα της προς το νέο μέλος. Μια τέτοια στάση διαφυλάσσει τις ισορροπίες, ισχυροποιώντας και το ρόλο των μεγαλύτερων παιδιών, που αισθάνονται, ότι όλα τούτα συμβαίνουν επειδή τα ίδια το επέτρεψαν !

Πηγή: Κέντρο Λόγου ΕΥ ΛΕΓΕΙΝ