Από την αρχαιότητα ακόμη, φιλόσοφοι όπως ο Πλάτωνας και ο Αριστοτέλης, διαπίστωσαν ότι, παρά τις ομοιότητας και τα κοινά χαρακτηριστικά, μεταξύ των ατόμων υπάρχουν και ποικίλες διαφορές. Οι διαφορές αυτές αφορούν κυρίως τα σωματικά χαρακτηριστικά, τα χαρακτηριστικά προσωπικότητας και τη νοημοσύνη.

Προκειμένου να γίνει αναφορά στο θέμα της νοημοσύνης και των κλιμάκων μέτρησής της, είναι χρήσιμο αρχικά να αποσαφηνιστεί ο όρος «νοημοσύνη». Η λέξη «νοημοσύνη» χρησιμοποιείται ευρέως, σε ποικίλα γλωσσικά περιβάλλοντα, με ποικίλες νοηματικές αποχρώσεις. Γι’ αυτό και η απόπειρα του επιστημονικού ορισμού της προκάλεσε σύγχυση, με αποτέλεσμα να διατυπωθούν, κατά περιόδους, διάφορες απόψεις και θεωρίες. Η θέση που σήμερα είναι περισσότερο αποδεκτή, θεωρεί τη νοημοσύνη ως την πνευματική ικανότητα, με τη βοήθεια της οποίας το άτομο αφομοιώνει νέες πληροφορίες, αξιοποιεί την εμπειρία του, αντιμετωπίζει επιτυχώς τις απαιτήσεις του φυσικού και κοινωνικού περιβάλλοντος και προσαρμόζεται σε νέες καταστάσεις.

Από τον παραπάνω ορισμό, γίνεται φανερό ότι η νοημοσύνη είναι μια σύνθετη πνευματική λειτουργία, η οποία εξαρτάται από επιμέρους ειδικές ικανότητες. Ο βαθμός στον οποίο οι ικανότητες αυτές θα αναπτυχθούν είναι αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης της κληρονομικότητας και του περιβάλλοντος. Αυτό σημαίνει, ότι το συγκεκριμένο νοητικό δυναμικό που διαθέτει ένα παιδί θα μπορέσει να αξιοποιηθεί στο μέγιστο δυνατό βαθμό, εφόσον το οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον τού προσφέρουν ποικίλες μορφωτικές ευκαιρίες και ερεθίσματα, ενώ αντίθετα θα αποδυναμωθεί σε ένα περιβάλλον χωρίς τέτοιες δυνατότητες.

Πέρα από το περιβάλλον, η νοημοσύνη βρίσκεται σε στενή συνάρτηση και με τη χρονολογική ηλικία. Πιο συγκεκριμένα, όπως συμβαίνει και με διάφορα άλλα χαρακτηριστικά π.χ. βάρος, ύψος κ.τ.λ., έτσι και η νοημοσύνη παρουσιάζει αυξητική τάση με την πάροδο της ηλικίας. Η τάση αυτή παρατηρείται μέχρι την ηλικία των 25 ετών, όπου πλέον ενεργοποιούνται πλήρως και σταθεροποιούνται όλες οι νοητικές λειτουργίες του ατόμου. Επιπλέον, με την πάροδο της ηλικίας η νοημοσύνη υφίσταται εκτός από την ποσοτική και ποιοτική διαφοροποίηση. Η διαφοροποίηση αυτή αφορά τον επιμερισμό μιας ενιαίας, γενικής νοητικής λειτουργίας σε ειδικές νοητικές ικανότητες.

Από τις αρχές του 20^ου αιώνα, οι ψυχολόγοι προσπάθησαν να προσδιορίσουν τα δομικά στοιχεία της νοημοσύνης, δηλαδή τις νοητικές ικανότητες που παίζουν σημαντικό ρόλο στην επιβίωση και εξέλιξη του ατόμου, και στη συνέχεια, με βάση αυτές τις ικανότητες, να κατασκευάσουν ψυχομετρικές κλίμακες για την αντικειμενική μέτρηση και αξιολόγησή τους. Οι κλίμακες αυτές που είναι γνωστές και σαν «τεστ νοημοσύνης» διερευνούν κυρίως δύο βασικές κατηγορίες δεξιοτήτων: τις λεκτικές και τις πρακτικές. Η χορήγηση τέτοιων κλιμάκων τόσο στα παιδιά όσο και στους ενήλικες έχει 2 στόχους: Ο πρώτος είναι να εξεταστεί ο βαθμός στον οποίο το άτομο κατέχει ορισμένες δεξιότητες σε σύγκριση με τους συνομηλίκους του· με τον τρόπο αυτό διαπιστώνεται αν και κατά πόσο η νοητική ηλικία του ατόμου είναι σύμφωνη με τη χρονολογική του ηλικία. Ο δεύτερος στόχος είναι να διερευνηθεί ποιες από τις υπό εξέταση ικανότητες είναι περισσότερο εξελιγμένες και ποιες λιγότερο σε σχέση με τις υπόλοιπες. Μέσα από τη χορήγηση λοιπόν ενός τέτοιου τεστ, προσπαθούμε να αναδείξουμε τόσο τις διαφορές μεταξύ των ατόμων (διατομικές διαφορές), όσο και τις διαφορές μεταξύ των ποικίλων ικανοτήτων στο ίδιο το άτομο (ενδοατομικές διαφορές).

Τα τεστ νοημοσύνης είναι ένα αποκλειστικά διαγνωστικό εργαλείο και ως τέτοιο θα πρέπει να χρησιμοποιούνται. Η χορήγησή τους δεν έχει ως στόχο να στιγματίσει το άτομο, αλλά να το βοηθήσει ενισχύοντας τα αδύναμα σημεία του μέσω της αξιοποίησης των ικανοτήτων που διαθέτει. Η ψυχομέτρηση λοιπόν δεν γίνεται για να καλύψει την περιέργεια ορισμένων για το πόσο έξυπνοι είναι, αλλά πραγματοποιείται όταν ο ειδικός κρίνει ότι χρειάζεται, προκειμένου να γίνει η διαγνωστική εκτίμηση, ώστε να εφαρμοστεί στη συνέχεια το κατάλληλο πρόγραμμα αποκατάστασης.

Πηγή: Κέντρο Λόγου ΕΥ ΛΕΓΕΙΝ