Εάν απευθύνεστε σε παιδιά προσχολικής ηλικίας (2-5 ετών) , καλό θα είναι να έχετε υπόψη σας τα εξής:

• Ποια είναι τα χαρακτηριστικά των παιδιών προσχολικής ηλικίας;

Τα παιδιά, στην ηλικία αυτή εκδηλώνουν έντονη κινητικότητα και ιδιαίτερο ενδιαφέρον όσον αφορά το εγώ τους, το οποίο επιδεικνύουν απροκάλυπτα, αναζητώντας επιβεβαίωση από το περιβάλλον τους. Διαθέτουν ισχυρή περιέργεια για ό,τι τους περιβάλλει και διατυπώνουν ερωτήσεις, με μεγαλύτερη ή μικρότερη λεκτική ευχέρεια. Εμπιστεύονται και θαυμάζουν τους γονείς τους, ενώ μιμούνται συστηματικά κάθε ενήλικα, στην προσπάθειά τους να κατανοήσουν τον κόσμο τους. Επιδίδονται σε συμβολικά και κοινωνικά παιχνίδια, μέσω των οποίων δομούν τις έννοιες που κατακτούν, πλάθουν φανταστικούς διαλόγους, υποδύονται ποικιλία ρόλων και, ως εκ τούτου, πολύ συχνά συγχέουν το πραγματικό με το φανταστικό.

• Ποια είναι τα … “αναγνωστικά” τους ενδιαφέροντα;

Ενδιαφέρονται για ήχους, εικόνες, χρώματα. Γοητεύονται από το μύθο, αλλά δεν τους είναι εύκολο να παρακολουθήσουν εκτενείς αφηγήσεις με πολλούς ήρωες. Τους αρέσει περισσότερο να ακούν, να διακόπτουν κατά βούληση και να διατυπώνουν ερωτήσεις για ό,τι τους κινεί το ενδιαφέρον. Εκδηλώνουν ιδιαίτερη ευχαρίστηση για ρυθμικά ποιήματα και τραγούδια, τα οποία συχνά συνοδεύουν με ρυθμικές σωματικές κινήσεις. Πρόκειται, εν ολίγοις, για την ηλικία που το παιδί αρχίζει να εκδηλώνει και να διαμορφώνει αναγνωστικά ενδιαφέροντα μέσω της ανάγνωσης (που συνήθως συνοδεύεται με δραματοποίηση) με τους ενήλικες.

• Τι μπορούμε να τους χαρίσουμε;

Ο χρόνος είναι κατάλληλος για να δημιουργήσουμε την πρώτη επαφή των παιδιών με το βιβλίο, χαρίζοντάς τους πολύχρωμα, ζωηρόχρωμα, εικονογραφημένα βιβλία με χοντρό χαρτονένιο εξώφυλλο. Δεσμευόμαστε, εντούτοις, να τα διαβάσουμε μαζί τους, ενθαρρύνοντας το διάλογο που θα εξηγήσει ή θα αποσαφηνίσει τα σκοτεινά σημεία και τις εύλογες απορίες τους, οι οποίες απαιτούν την αντοχή και –ενίοτε- την ανοχή μας! Στην ηλικία αυτή στήνονται γερά θεμέλια του λόγου και της μάθησης και οριοθετούνται έννοιες πολύ βασικές για την περαιτέρω εξέλιξή των παιδιών (όπως: χρόνος, χώρος, ποσότητες, μεγέθη, αριθμοί και σχέσεις, πραγματικό και φανταστικό). Η εικόνα, ο μύθος και ο διάλογος κατά την ανάγνωση είναι από τα πιο λειτουργικά μέσα γλωσσικής ανάπτυξης, κατανόησης και όξυνσης της αντιληπτικής ικανότητας, για την ηλικία αυτή.

Συστήνονται επομένως, παραμύθια με πλούσια αλλά ευανάγνωστη εικονογράφηση και ρυθμικά ποιήματα και ιστορίες. Όλα θα πρέπει να είναι σε έκδοση εύχρηστη για παιδί αυτής της ηλικίας (χαρτονένια αδιάβροχα φύλλα), ώστε το παιδί να ευχαριστηθεί το βιβλίο και τις ώρες που εσείς δεν μπορείτε να του το διαβάζετε και με μεγάλα τυπογραφικά στοιχεία, τα οποία θα διευκολύνουν την εξοικείωσή του με το γραπτό λόγο. Καλό θα ήταν επίσης, όποτε υπάρχει δυνατότητα, το κείμενο να συνοδεύεται και από κασέτα.

Οι περισσότεροι εκδοτικοί οίκοι κυκλοφορούν πλέον σειρές βιβλίων κατάλληλες για …πολύ πρωτάρηδες «αναγνώστες. Για παράδειγμα, από τις εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα κυκλοφορούν οι σειρές:

• Αγγίζω και Αισθάνομαι

Τα παιδικά χεράκια αγγίζουν, γαργαλούν, χαϊδεύουν μυτούλες, κοιλίτσες, μουσουδίτσες από γλυκούλικα σκυλάκια, ναζιάρικα γατάκια, πανέμορφα δελφίνια, και τρομερά λιοντάρια. (Στη σειρά κυκλοφορούν τα βιβλία: Σκυλάκια, Γατάκια, Αγρόκτημα,. Άγρια Ζώα).

• Τα Ζουζουνοβιβλία

Βιβλία με παιχνίδια ζουζουνάκια. (Στη σειρά κυκλοφορούν τα βιβλία: Τζακ, η ακρίδα η πηδηχτούλα, Η Άννι το Μυρμήγκι)

• Σειρά Τα Μαγνητικά Βιβλία

Βιβλία που κολλάνε στο ψυγείο και μαθαίνεις να βοηθάς, να μοιράζεσαι, να φέρεσαι ευγενικά, να τρέφεσαι σωστά. (Στη σειρά κυκλοφορούν τα βιβλία: α) Η πιο καλή βοηθός! β) Ας το! Είναι δικό μου, γ) Μην τρως σαν γουρουνάκι δ) Θέλω μόνο τυρί

Α΄και Β΄Δημοτικού:

• Αχ, γιατί να είμαι γάτα!, Μαριανίνα Κριεζή, εκδ. Άμμος
• Των οσπρίων η γιορτή. Γιώργης Μασσαβέτας, εκδ. Ελληνικά Γράμματα
• Η σειρά «Λούκουλος», Ευγένιος Τριβιζάς*, εκδ. Ελληνικά Γράμματα
• Ποτέ μη γαργαλάς ένα γορίλα, Ευγένιος Τριβιζάς, εκδ. Ελληνικά Γράμματα
• Ποιος έκανε πιπί στο Μισισσιπή, Ευγένιος Τριβιζάς, Ελληνικά Γράμματα
• Η οικογένεια Ψηλοκοντού, Γιώργος Μαρίνος, εκδ. Κέδρος
• Πλατς!, Φιλίπ Κορεντέν, εκδ. Άμμος
• Μάντεψε πόσο σ’αγαπώ, Σαμ Μακ Μπράτνεϋ

* Ο Ευγένιος Τριβιζάς, ευφάνταστος σύγχρονος παραμυθάς, παίζει με την ελληνική γλώσσα μ’έναν τρόπο εκπληκτικό. Τα κειμενά του βρίθουν λέξεων που πλάθει ο ίδιος και γι’αυτό συστήνονται για παιδιά δίχως δυσκολίες στην ανάγνωση, ή απλώς για παιδιά μεγαλύτερης σχολικής ηλικίας (παρότι τα θέματά τους ξετρελαίνουν τα παιδιά από την προσχολική ακόμη ηλικία).

Γ΄και Δ΄Δημοτικού:

• Η σειρά «Τα παραμυθοτράγουδα», Εύη Ψάλτη, εκδ. Ελληνικά Γράμματα
• Ένα φτυάρι στον Άρη, Ευγένιος Τριβιζάς, εκδ. Ελληνικά Γράμματα
• Όταν είναι να φύγει το τρένο, Ευγένιος Τριβιζάς, εκδ. Ελληνικά Γράμματα
• Σειρά «Η αρκουδίτσα Κατερίνα-Κατίνα», Χρήστος Μπουλώτης, εκδ. Ελληνικά Γράμματα
• Οι περιπέτειες του Πέρη, Σμαρούλα Παντελή, Εκδ. Ελληνικά Γράμματα
• Η Σούπα της Μάρθας, Σούζαν Μεντώ, εκδ. Παπαδόπουλος
• Οι αρκούδες Γκρίζλυ, Σούζαν Ακάς, εκδ. Ελληνικά Γράμματα

Ε΄και ΣΤ΄Δημοτικού:

• Ο χιονάνθρωπος και το κορίτσι, Ευγένιος Τριβιζάς, εκδ. Ελληνικά Γράμματα
• Οι μύθοι του Λαφονταίν, Γαλάτεια Γρηγοριάδου-Σουρέλη, εκδ. Πατάκη
• Φλυαρίες ανάμεσα στον ουρανό και τη γη, Τζιάνι Ροντάρι, εκδ. Τεκμήριο
• Αστείες ιστορίες, συλλογή, εκδ. Τεκμήριο
• Ο Χαρούν και η θάλασσα των Παραμυθιών, Σαλμάν Ρασντί, εκδ. Νέα Σύνορα – Λιβάνη
• Το μαγικό Φίλτρο, Μίχαελ Έντε, εκδ. Ψυχογιός

Βιβλιοπροτάσεις κατά θέματα:

 Φιλία:

• Α! και Α!, Ιωάννα Καρατζαφέρη, εκδ. Πατάκης
• Ονόματα δε λέμε, Αργυρώ Κοκορέλη, εκδ. Πατάκης
• Εκείνη τη φορά, Βούλα Μάστορη, εκδ. Πατάκης
• Πού πήγε το φεγγάρι απόψε, Βούλα Μάστορη, εκδ. Πατάκης
• Αχ αυτοί οι μεγάλοι!, Μαρία Βελετά Βασιλειάδου, εκδ. Σύγχρονη Εποχή
• Το χάνουμε!, Σοφία Παράσχου-Χατζηδημητρίου, εκδ. Πατάκης
• Αχ οι φίλοι μου, Ελένη Σαραντίτη-Παναγιώτου, εκδ. Εστία
• Ο Άκης και οι άλλοι, Κυριάκος Ντελόπουλος, εκδ. Γνώση
• Στα βήματα του Σαμοθήριου, Λίτσα Ψαραύτη, εκδ. Καστανιώτης
• Το ‘λέγαν ξάστερο, Άννα Γκέρτσου-Σαρρή, εκδ. Κέδρος
• Γάντι σε ξύλινο χέρι, Μάνος Κοντολέων, εκδ. Γνώση
• Όμορφα χρόνια εφηβικά, Μαρία Γουμενοπούλου, εκδ. Ηλιοσκόπιο

Κοινωνικά θέματα:

• Το Χαρούμενο Λιβάδι, (ρατσισμός), Τριανταφυλλιά Νικολούδη, εκδ. Ελληνικά Γράμματα
• Η Σεμέλη διώχνει το νέφος (οικολογία), Χρήστος Μπουλώτης, εκδ. Ελληνικά Γράμματα
• Το Αλφαβητάρι της Φύσης (έρωτας, γάμος, διαζύγιο, ρατσισμός, πόλεμος, οικολογία), Μαρία Φραγκιά, εκδ. Ελληνικά Γράμματα
• Η χώρα με τις 2 πολιτείες και τις μυγδαλένιες κούνιες (γέννηση), Βούλα Μάστορη, εκδ. Ελληνικά Γράμματα

Διαζύγιο:

• Η Κοκκινοπαντουφλίτσα, Ελένη Βαλαβάνη, εκδ. Κέδρος
• Ο Πολικός και η Μελένια, Ειρήνη Μάρρα, εκδ. Κέδρος
• Σπίτι για πέντε, Λότη Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου, εκδ. Πατάκης
• Άκου φίλε, Αντώνης Δελώνης, εκδ. Καμπανάς
• Δύσκολα Βήματα, Νίτσα Τζώρτζογλου, εκδ. Μόκας-Μορφωτική
• Ναταλία, Νένα Κοκκινάκη, εκδ. Πατάκη
• Η εποχή των Υακίνθων, Τούλα Τίγκα, Πατάκης
• Φίλοι-φίλοι καρδιοφίλοι, Σοφία Ζαραμπούκα, Πατάκης

Υιοθεσία:

• Το κορίτσι με τις δυο μητέρες, Ι.Δ. Ιωαννίδη, εκδ. Α.Σ.Ε.
• Μια ιστορία για δύο, Ειρήνη Μάρρα, εκδ. Καστανιώτης
• Η άλλη μάνα, Φράνση Σταθάτου, εκδ. Καμπανάς

Συγκρούσεις παιδιών και γονέων:

• Σειρά «Οι περιπέτειες της Λορέτας της Ποντικίνας», AlexDuwe, εκδ. Ελληνικά Γράμματα. Τα βιβλία (συνοδεύονται από κασέτες και ασκήσεις)είναι γραμμένα στο πλαίσιο της συστημικής προσέγγισης και στοχεύουν στη γεφύρωση του παιδικού με τον ενήλικο κόσμο, ενθαρρύνοντας τη συνεργασία, την κριτική σκέψη, την εμπιστοσύνη, και τη δημιουργική αλληλεπίδραση παιδιών και ενηλίκων.
• Ορέστης, Σοφία Φίλντιση, εκδ. Καστανιώτης
• Τα Χέγια, Ζωρζ Σαρή, εκδ. Πατάκης
• Ζουμ, Ζωρζ Σαρή, εκδ. Πατάκης
• Το ανθρωπάκι μου, Γιολάντα Πατέρακη, εκδ. Δωρικός
• Κάτω απ’ την καρδιά της, Βούλα Μάστορη, Πατάκης

Ο Θάνατος – το ορφανό παιδί:

• Μια μικρή καλοκαιρινή ιστορία, Ευγενία Φακίνου, εκδ. Καστανιώτης
• Οι δυο τους κι άλλοι δυο, Μάνος Κοντολέων, εκδ. Άμμος
• Για τον πατέρα, Καλλιόπη Σφαέλλου, εκδ. Πατάκης
• Τα παιδιά της γης, Σοφία Φίλντιση, εκδ. Α.Σ.Ε.
• Το Ρηνάκι και άλλα διηγήματα, Σοφία Φίλντιση, εκδ. Καστανιώτης
• Ο δάσκαλος με το βιολί και το αστέρι, Θέτις Χορτιάτη, εκδ. Άγκυρα
• Ο Μιχάλης με το μηχανάκι, Ζωή Κανάβα, εκδ. Α.Σ.Ε.
• Καναρίνι και μέντα, Λότη Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου, εκδ. Πατάκης

Τέχνη:

• Ντορεμιφασολλασι, Σοφία Μαντούβαλου, εκδ. Χαρταετός
• Γραμμές, σχήματα, χρώματα, Μαριόρας και Θανάση Εξαρχόπουλου, εκδ. Αίολος
• Το νησί με τα μαγικά τετραγωνάκια (Πωλ Κλέε), εκδ. Οδυσσέας-Αίολος
• Το ημερολόγιο του Κόκκινου Ήλιου (Χοάν Μιρό), εκδ. Οδυσσέας-Αίολος

Ακολουθούν βιβλιοπροτάσεις, με θεματολογία που απασχολεί μεγαλύτερα παιδιά (Γυμνασίου και Λυκείου). Διακρίνουμε τα βιβλία ανάλογα με το θέμα που διαπραγματεύονται, έτσι ώστε να είναι ευκολότερη η επιλογή, είτε είναι δική σας είτε του παιδιού.

1. Εφηβεία

Α. Πέρασμα στην εφηβεία:

• Τ’αυγουστιάτικο Φεγγάρι, Βούλα Μάστορη, εκδ. Α.Σ.Ε. και Πατάκης.
• Τα στάχυα μεστώνουν στον ήλιο, Μαρία Γουμενοπούλου, εκδ. Ηλιοσκόπιο.
• Η Τέτη και οι άλλοι, Ιωάννα Καρατζαφέρη, εκδ. Σύγχρονη Εποχή
• Νινέτ, Ζωρζ Σαρή, εκδ. Πατάκης
• Το δέκατο έκτο καλοκαίρι, Βεατρίκη Κάντζολα-Σαμπατάκου, εκδ. Πατάκης
• Ψάχνοντας για το άσπρο φως, Νένα Κοκκινάκη, εκδ. Πατάκης
• Ο ψύλλος, Δημήτρης Σπύρου, εκδ. Πατάκης
• Ξέρει ο καιρός, Ελένη Μαντέλου, εκδ. Πατάκη
• Τ’αστέρια χαμηλώνουν κάποτε, Ελένη Χωρεάνθη, εκδ. Πατάκης

Β. Σχέσεις εφήβων – γονέων:

• Τα χέγια, Ζωρζ Σαρή, εκδ. Πατάκης
• Πατέρας και γιος, Παντελής Καλλιότσιος, εκδ. Κέδρος
• Δύσκολα βήματα, Νίτσα Τζώρτζογλου, εκδ. Μόκας-Μορφωτική
• Ναταλία, Νένα Κοκκινάκη, εκδ. Πατάκης
• Η εποχή των υακίνθων, Τούλα Τίγκα, εκδ. Πατάκης.
• Το μενταγιόν της γιαγιάς Ευγενίας, Βίκυ Δέμου. Εκδ. Πατάκης

Γ. Σχέσεις με το άλλο φύλο:  

• Άκου φίλε, Αντώνης Δελώνης, εκδ. Καμπανάς
• Όταν υπάρχει μια Ελένη…, Αντώνης Δελώνης, εκδ. Άγκυρα
• Τα δάκρυα της Περσεφόνης, Λίτσα Ψαραύτη, εκδ. Πατάκης
• Ένα καλοκαίρι στη σκιά του Βούδα, Λίτσα Ψαραύτη, εκδ. Κέδρος
• Το αίνιγμα της πέτρινης γενειάδας, Λίτσα Ψαραύτη, εκδ. Πατάκης
• Ένα καλοκαίρι γεμάτο κεραυνούς, Ζωή Παπαθεοδώρου – Παπαζήση, εκδ. Gutenberg
• Τα χρώματα της ίριδας, Ζωή Σπυροπούλου, εκδ. Μίνωας
• Κάποτε ο κυνηγός, Ελένη Σαραντίτητ, εκδ. Καστανιώτης
• Μια αγάπη για δύο, Ζωρζ Σαρή και Αργυρώ Κοκορέλη, εκδ. Πατάκης
• Στο Γυμνάσιο, Βούλα Μάστορη, εκδ. Πατάκης

Δ. Τα προβλήματα της εφηβείας:

• Το μυστικό του πέμπτου ορόφου, Μαρία Βελετά – Βασιλειάδου, εκδ. Άγκυρα
• Μαργαρίτα, Νένα Κοκκινάκη, εκδ. Πατάκης
• Ένα-Ένα-Τέσσερα, Βούλα Μάστορη, εκδ. Πατάκης
• Γιούσουρι στην τσέπη, Λότη Πέτροβιτς – Ανδρουτσοπούλου, εκδ. Πατάκης
• Μου μαθαίνετε να χαμογελάω, σας παρακαλώ;, Ελένη Δικαίου, εκδ. Πατάκης
• Απαγορεύεται η αγάπη…, Ι.Δ. Ιωαννίδης, εκδ. Καστανιώτης

2. Το παιδί με ειδικές ανάγκες

• Το βιβλίο ενός τυφλού, Χρήστος Σκανδάλης, εκδ. Πανέζης
• Αργυρώ, Νίτσα Τζώρτζογλου, εκδ. Κέδρος
• Το μυστικό τραγούδι της Μάτας, Ειρήνη Μάρρα, εκδ. Κέδρος
• Γράμμα στο μοναχικό αδελφό μου, Μαρία Αβρααμίδου, εκδ. Πατάκης
• Είναι ο γιος μου, Ιωάννα Τσοκοπούλου, εκδ. Καστανιώτης
• Μέρες της Αλκυόνης, Δημήτρης Μανθόπιουλος, εκδ. Ψυχογιός
• Το ξεχασμένο συρτάρι, Κατερίνα Μουρίκης, εκδ. Άγκυρα

3. Ευρύτερα κοινωνικά θέματα και προβλήματα

Α. Ναρκωτικά:

• Στο τσιμεντένιο δάσος, Λότη Πέτροβιτς – Ανδρουτσοπούλου,εκδ. Πατάκης
• Το ταξίδι που σκοτώνει, Μάνος Κοντολέων, εκδ. Καστανιώτης
• ΣΟΣ κίνδυνος, Νίτσα Τζώτζογλου, εκδ. Καστανιώτης
• Περιπέτεια στην Αθήνα, Νίτσα Τζώρτζογλου, εκδ. Μόκας – Μορφωτική
• Επιχείριση: Άσπρη Αράχνη, Αντώνης Δελώνης, εκδ. Α.Σ.Ε.
• Στα δίχτυα της λευκής αράχνης, Αντώνης Δελώνης, εκδ. Μίνωας
• Η εξομολόγηση, Αντώνης Δελώνης, εκδ. Άγκυρα
• Το παράξενο δώρο, Ι.Δ. Ιωαννίδης, εκδ. Καστανιώτης
• Ύποπτα δέματα στο Αιγαίο, Καλλιόπη Σφαέλλου, εκδ. Σπαθής
• Το μυστικό του κοχυλιού, Γιολάντα Πατεράκη, εκδ. Ψυχογιός
• Κλειστά Φάκελα, Νίτσα Τζώρτζογλου, εκδ. Κέδρος
• Μελτέμια και απανεμιές, Νίτσα Τζώρτζογλου, εκδ. Καστανιώτης
• Το ασημένιο μενταγιόν, Κίρα Σίνου, εκδ. Κέδρος

Β. ΑΙDS:

• Το αυγό της έχιδνας, Λίτσα Ψαραύτη, εκδ. Πατάκης
• Γεύση Πικραμύγδαλου, Μάνος Κοντολέων, εκδ. Πατάκης

Πηγή: Κέντρο Λόγου ΕΥ ΛΕΓΕΙΝ