Εργοθεραπεία και Νοητική Υστέρηση

Η Εργοθεραπεία είναι η ειδικότητα που παρέχει έγκαιρη παρέμβαση, θεραπεία και αποκατάσταση σε άτομα που αντιμετωπίζουν προβλήματα σχετιζόμενα με φυσική δυσλειτουργία, δυσλειτουργία στην αισθητηριακή ολοκλήρωση ή νοητική, ψυχολογική και κοινωνική δυσλειτουργία. Στόχος κάθε εργοθεραπευτικής παρέμβασης είναι το άτομο να αναπτύξει την αυτονομία του και να διαμορφώσει μια ανεξάρτητη, παραγωγική, ικανοποιητική ζωή, μια ζωή αξιοπρεπή τόσο σε προσωπικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο.

Το παιδί με νοητική υστέρηση (ελαφρά ή βαρύτερη) είναι ένα παιδί που κατεξοχήν χρήζει εργοθεραπευτικής παρέμβασης. Ο εργοθεραπευτής θα πρέπει αρχικά να δημιουργήσει μια καλή σχέση με το παιδί, κερδίζοντας την εμπιστοσύνη του, γιατί μόνο έτσι θα εξασφαλίσει τη συνεργασία του παιδιού. Παράλληλα, οφείλει να ανιχνεύσει τα όρια των δυνατοτήτων του παιδιού, το επίπεδο λειτουργικότητάς του, προσδιορίζοντας το σημείο από το οποίο θα ξεκινήσει την ανάπτυξη των δεξιοτήτων που ήδη υπάρχουν και την αποκατάσταση αυτών που μειονεκτούν, προκειμένου να παρέμβει αποτελεσματικά με στόχο τη μέγιστη αυτονομία του παιδιού.

Έτσι, κάθε εργοθεραπευτική παρέμβαση περιλαμβάνει:

α) Πρώτη αξιολόγηση – εκτίμηση – προσδιορισμό στόχων.

β) Θεραπευτικό πρόγραμμα (ατομικό ή ομαδικό) – πάντα σε συνεργασία με την υπόλοιπη θεραπευτική ομάδα .

γ) Επαναξιολόγηση – επανεκτίμηση – επαναπροσδιορισμό στόχων, ανάλογα με την εξέλιξη του προγράμματος.

Οι μέθοδοι εργασίας που χρησιμοποιεί ο εργοθεραπευτής είναι:

• Εφαρμογή tests διάγνωσης και αξιολόγησης.
• Εφαρμογή οργανωμένου και ποικίλου παιχνιδιού.
• Εκτέλεση ασκήσεων σώματος ή ομάδων μυών.
• Εφαρμογή προγράμματος εκπαίδευσης σε δραστηριότητες καθημερινής ζωής.
• Εφαρμογή βοηθημάτων και μεθόδων διευθέτησης των χώρων κατοικίας του ατόμου.
• Εκπαίδευση σε ικανότητες εργασίας και σχολείου.

Σε όλες τις περιπτώσεις νοητικής στέρησης, ο εργοθεραπευτής επιχειρεί να ελαχιστοποιήσει τις περιπτώσεις της μειονεξίας του ατόμου, ώστε το άτομο:

• να είναι σε θέση να αυτοεξυπηρετηθεί και να ανεξαρτητοποιηθεί το συντομότερο δυνατό. Αυτό θα γίνει εφόσον το άτομο μπορέσει να γνωρίσει το σώμα και τα μέρη του, καταφέρει να ανταπεξέλθει σε δραστηριότητες της καθημερινής ζωής, όπως το ντύσιμο, η τουαλέτα, η σίτιση, ο ατομικός καθαρισμός, η προστασία και φροντίδα της ακεραιότητάς του, η απόκτηση υγιεινών συνηθειών, η ασφάλεια της μεταφοράς του στο δρόμο, η επίλυση απλών προβλημάτων της καθημερινής ζωής.
• να αναπτύξει την αντιληπτικότητα και να καλλιεργήσει τη γλωσσική του ικανότητα. Δηλαδή, να ασκήσει τη μνήμη, τον προσανατολισμό στο χώρο και στο χρόνο, την οπτική και ακουστική αντίληψη, να κατακτήσει βασικές έννοιες της καθημερινής ζωής, την αλληλουχία των ημερών και των μηνών, να μπορέσει να μάθει αριθμούς τηλεφώνων, να διακρίνει σχήματα, χρώματα, διαφορές και ομοιότητες αντικειμένων, να είναι σε θέση να συμμετάσχει σε συζητήσεις, να περιγράψει εικόνες, να καλλιεργήσει προγραφικές και ευρύτερα μαθησιακές δεξιότητες.
• να αναπτύξει κοινωνικές δεξιότητες. Δηλαδή να είναι σε θέση να προσλάβει, να επεξεργαστεί και να εκτελέσει οδηγίες, να αναπτύξει πειθαρχία, να οργανώσει τρόπους συμπεριφοράς, να συμμετάσχει σε παιχνίδια συνεργασίας, να βελτιώσει την αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθησή του, να αποκτήσει ευελιξία στη σκέψη και συμπεριφορά ώστε να μπορεί να ανταπεξέλθει λειτουργικά σε τυχόν αλλαγές του άμεσου και ευρύτερου περιβάλλοντός του.

Όσον αφορά τα ελαφρά νοητικά υστερημένα παιδιά, τελικός σκοπός της αγωγής τους είναι η καλλιέργεια της προσωπικότητας, η κατάκτηση γνώσεων και η ανάπτυξη των δεξιοτήτων εκείνων που θα καταστήσουν εφικτή την κοινωνική ένταξη και επαγγελματική αποκατάσταση του ατόμου σε ένα πρακτικό επάγγελμα.

Πέραν όμως απ’ το έργο του εργοθεραπευτή και της υπόλοιπης ομάδας αποκατάστασης, καθοριστική σημασία έχει και η συμβολή των γονέων στην εκπαίδευση του παιδιού.

Οι ειδικοί της ομάδας οφείλουν να καθοδηγούν τους γονείς, με υποδείξεις που αφορούν τους σωστούς χειρισμούς και την ορθή αντιμετώπιση του παιδιού στο σπίτι. Κατ’ αυτό τον τρόπο, όχι μόνο δεν θα παρακωλύεται –λόγω άγνοιας- το έργο της ομάδας, αλλά θα επιβοηθείται σημαντικά και τα αποτελέσματα στη βελτίωση της ζωής του παιδιού θα είναι τα μέγιστα.

Πηγή: Κέντρο Λόγου ΕΥ ΛΕΓΕΙΝ