Το τυφλό παιδί, ή, αλλιώς, παιδί με προβλήματα όρασης, ή παιδί με χαμηλή οπτική οξύτητα, είναι ένα παιδί που αντιμετωπίζει ένα σοβαρό αισθητηριακό πρόβλημα, του οποίου η συχνότητα εμφάνισης φαίνεται να είναι ολοένα και μεγαλύτερη στις μέρες μας. Ο γονιός ενός παιδιού με μειωμένη ικανότητα όρασης επιβαρύνεται, σε σχέση με τους γονείς παιδιών δίχως προβλήματα στην όραση, με ένα επιπρόσθετο καθήκον: την ενίσχυση της κινητικής ανάπτυξης του παιδιού του. Το παιδί με προβλήματα στην όραση δεν μπορεί να αντιληφθεί επαρκώς οπτικά τον περιβάλλοντα χώρο, δεν μπορεί επομένως να τον ελέγξει και –κατά προέκταση- να τον χρησιμοποιήσει αποτελεσματικά προκειμένου να αναπτυχθεί κινητικά. Εκεί ακριβώς είναι που καλείται ο γονιός να βοηθήσει το παιδί του, από την πρώτη κιόλας φάση της ανάπτυξής του.

Η στιγμή κατά την οποία ένα μωρό αρχίζει να περπατά, αποτελεί ένα ιδιαίτερα σημαντικό γεγονός, μία στιγμή ορόσημο για κάθε παιδί, βλέπον ή μη. Ένα βλέπον παιδί όμως, έχει τη δυνατότητα να βρίσκεται σε συνεχή κίνηση, γεμάτο ενεργητικότητα και δράση, να βαδίζει, να τρέχει, να σκαρφαλώνει, να τραβά, να σπρώχνει, να μεταφέρει πράγματα, να γυρνά γύρω από τα έπιπλα, να πετάει, να μαζεύει αντικείμενα, να τρυπώνει σε μικρούς χώρους. Ένα βλέπον παιδί χαίρεται και εντυπωσιάζεται ανακαλύπτοντας τον έξω κόσμο, έναν κόσμο γεμάτο από υπέροχες, θαυμαστές εικόνες και πράγματα που μπορεί να δει, να πιάσει, να αισθανθεί, να εξερευνήσει, να απολαύσει.

Ένα παιδί με προβλήματα στην όραση, αντίθετα, δεν δείχνει ανάλογο ενδιαφέρον για την κίνηση, καθώς ελάχιστα επιθυμεί να εξερευνήσει ένα περιβάλλον που δυσκολεύεται –πρωτίστως- να δει. Εναπόκειται λοιπόν στους γονείς, στην περίπτωση αυτή, να παροτρύνουν το παιδί και να διεγείρουν συνεχώς την περιέργειά του.

• Από τους πρώτους κιόλας μήνες της ζωής, η μητέρα είναι αυτή που θα πρέπει να ενθαρρύνει την επαφή του παιδιού με το περιβάλλον του, τοποθετώντας αρχικά τα χέρια του μωρού επάνω στα δικά της και κατευθύνοντάς τα σε διάφορα αντικείμενα που το παιδί θα αρχίσει να περιεργάζεται.

• Προοδευτικά, στόχος είναι να αποκτήσει το παιδί οπτική ολότητα στην αντίληψη των αντικειμένων, έτσι ώστε να αντιλαμβάνεται τον κόσμο σαν σύνολο, όχι σαν σειρά μεμονωμένων αντικειμένων. Ο ρόλος του γονιού-βοηθού είναι και εδώ ισχυρός. Έτσι, στο παιδί που επιχειρεί (π.χ.) να ανοίξει ένα ντουλάπι, ο γονιός μπορεί να παράσχει σημαντική βοήθεια, εάν το καθοδηγήσει να γνωρίσει τι υπάρχει πάνω, κάτω, δεξιά, αριστερά από το ντουλάπι. Εάν το βοηθήσει να αγγίξει όλες τις πλευρές, να αισθανθεί το μέγεθος, το βάθος, να περιεργαστεί τα ράφια, να απομακρύνει και να ξανατοποθετήσει το περιεχόμενό τους, ώστε να συμπεράνει παράλληλα το χώρο που κάθε αντικείμενο καταλαμβάνει στο ντουλάπι. Αξιοποιήστε τις υπόλοιπες αισθήσεις του και φυσικά, ονομάστε τα αντικείμενα που το παιδί περιεργάζεται στις κινητικές του περιπλανήσεις.

• Προτρέψτε συνεχώς το παιδί σας στη βάδιση, βρεθείτε πάντα δίπλα του, μιλήστε του για ό,τι κάθε στιγμή υπάρχει γύρω του, προετοιμάστε το για το τι θα συναντήσει μπροστά του –τουλάχιστον στην αρχή, έως ότου η μνήμη του ισχυροποιηθεί, ώστε να θυμάται τις θέσεις των αντικειμένων. Θυμίζετέ του, επιπλέον, να τεντώνει τους βραχίονες, ώστε να μην σκοντάφτει πάνω σε πράγματα. Καλό θα είναι, ωστόσο, οι θέσεις των επίπλων και άλλων αντικειμένων να είναι μόνιμες και να αποφεύγονται συχνές αλλαγές που δεν είναι απολύτως αναγκαίες. Αυτό βοηθά το παιδί να βρίσκει αυτό που θέλει και να το επαναφέρει στη μνήμη του όταν χρειάζεται.

Η ωρίμανση της μνήμης είναι σταθμός για τη ζωή του παιδιού, αφού τότε εδραιώνεται ουσιαστικά η προσανατολιστική του ικανότητα Συνήθως, βέβαια, τα παιδιά με προβλήματα όρασης αναπτύσσουν γρήγορα την ικανότητα του προσανατολισμού, προκειμένου να μπορούν να κινηθούν με ευκολία στο σπίτι. Δική σας ευθύνη παραμένει πάντως, να διαμορφώσετε το χώρο εξαλείφοντας ή ελαχιστοποιώντας τους κινδύνους γι’ αυτό – το ίδιο άλλωστε θα κάνατε και με ένα βλέπον παιδί.

Όταν βρίσκεστε εκτός σπιτιού π.χ. σε μια παιδική χαρά περιγράψτε στο παιδί το χώρο και τα αντικείμενα: πείτε του για τον εξοπλισμό που υπάρχει, τις θέσεις των οργάνων, τη χρήση τους, βοηθήστε το να κρεμαστεί, να σκαρφαλώσει, να κουνηθεί, να κάνει ποδήλατο. Πείτε του πως γύρω υπάρχουν πολλά παιδιά που παίζουν κι ευχαριστιούνται και κάντε το να νιώθει διαρκώς ασφάλεια και σιγουριά, έχοντας τη βεβαιότητα πως βρίσκεστε δίπλα του σε ετοιμότητα, για κάθε περίπτωση που θα σας χρειαστεί.

Γιατί αυτό ακριβώς είναι που οφείλετε να κάνετε με κάθε παιδί, με ή χωρίς προβλήματα όρασης: να σταθείτε «δίπλα του», προσφέροντας διακριτικά τις υπηρεσίες σας, οργανώνοντας με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τη ζωή του, ενθαρρύνοντας την απόπειρά του να αυτονομηθεί. Πόσο μάλλον, για ένα παιδί που έχει μια εγγενή δυσκολία στην προσπάθειά του αυτή.

Πηγή: Κέντρο Λόγου ΕΥ ΛΕΓΕΙΝ