Προγράμματα Δημιουργικής Απασχόλησης

Στην ηλικία των 3 έως 5 ετών, εκπληκτικές αλλαγές συμβαίνουν σε όλους τους τομείς της ανάπτυξης των παιδιών (φυσικό, γνωστικό, συναισθηματικό, κοινωνικό). Τα παιδιά αναπτύσσονται φυσικά, γεγονός που τους επιτρέπει να συμμετέχουν αλλά και να αναζητούν με δική τους πρωτοβουλία νέες εμπειρίες. Παράλληλα, η περισσότερο αναπτυγμένη γλωσσική τους ικανότητα επιτρέπει πιο σύνθετες και πολύπλοκες μορφές επικοινωνίας με το περιβάλλον, ενώ αυξάνει την ικανότητα της νοητικής αναπαράστασης των εμπειριών τους, της λογικής σκέψης αλλά της επίλυσης των προβλημάτων. Τα παιδιά αυτής της ηλικίας δρουν, σκέφτονται και μιλούν πολύ, σε μια επίμονη προσπάθειά τους να γνωρίσουν τον κόσμο που τα περιβάλλει. Είναι η καλύτερη περίοδος λοιπόν για να παρέμβουμε λειτουργικά, ως γονείς και ως ειδικοί που δουλεύουμε με παιδιά, προκειμένου να δώσουμε δημιουργική ώθηση στη γνωστική, γλωσσική, συναισθηματική και κοινωνική ανάπτυξη των παιδιών.

Τα παιδιά αυτής της ηλικιακής ομάδας έχουν ανάγκη από ποικίλα ερεθίσματα. Χρειάζονται ένα πλούσιο μαθησιακό περιβάλλον, επαναπροσαρμόσιμο κάθε φορά στις νέες τους ανάγκες. Ένα περιβάλλον που τους παρέχει προκλήσεις και ευκαιρίες να συνυπάρξουν με ομηλίκους και να συνεργαστούν μαζί τους υπό την καθοδήγηση ή την επίβλεψη των ενηλίκων. Οι ενήλικες μπορούν να δώσουν εναύσματα στα παιδιά, έτσι ώστε αυτά να διοχετεύσουν θετικά την ενεργητικότητά τους σε δραστηριότητες δημιουργικές που θα βοηθήσουν την κατάκτηση νέων μαθησιακών στόχων. Θα πρέπει να διευκρινιστεί εδώ, ότι όταν μιλάμε για μαθησιακούς στόχους δεν εννοούμε στόχους ακαδημαϊκούς. Δημιουργική απασχόληση στην προσχολική ηλικία δεν σημαίνει φροντιστηριακή προετοιμασία για το Δημοτικό. Έρευνες δείχνουν ότι στην ηλικία των 3 έως 5 ετών, η έμφαση σε αποκλειστικά ακαδημαϊκές επιδόσεις εμποδίζει την ολόπλευρη ανάπτυξη και –κυρίως– τη συναισθηματική ωρίμανση και θετική κοινωνικοποίηση των παιδιών.

Οι μαθησιακοί στόχοι που ο γονιός ή ο ειδικός θα θέσει πρέπει να συμπεριλαμβάνονται σ’ αυτό που ο Vygotsky (1978) ονόμασε «ζώνη της εγγύτερης ανάπτυξης»: πρόκειται για το αμέσως ανώτερο επίπεδο από αυτό στο οποίο τα παιδιά βρίσκονται όσον αφορά συγκεκριμένες δεξιότητές τους και το οποίο γίνεται προσπελάσιμο με τη βοήθεια ή την υποστήριξη κάποιου ενήλικα, συνήθως. Ο ενήλικας αυτός λοιπόν θα πρέπει να εκτιμήσει το δυναμικό της ομάδας του, σταθμίζοντας αρχικά το επίπεδο των παιδιών που συμμετέχουν σ’ αυτήν. Έτσι θα μπορέσει να προσδιορίσει και το είδος των αναγκών που εκδηλώνει η ομάδα ως σύνολο αλλά και κάθε ένα από τα μεμονωμένα μέλη της χωριστά. Οι ανάγκες αυτές θα προσδιορίσουν στη συνέχεια τους στόχους του προγράμματος που θα σχεδιάσει, ώστε να επιτύχει την πρόσβαση στο επόμενο επίπεδο ανάπτυξης.

Κάτι που θα πρέπει να λάβει ιδιαίτερα υπόψη του όποιος ασχολείται με Ομάδες Δημιουργικής Απασχόλησης είναι ο βαθμός και τα όρια της προσωπικής του παρέμβασης, ως ενήλικα. Η παρέμβαση αυτή θα πρέπει να μην είναι φειδωλή, αλλά επαρκής και επομένως λειτουργική για τα παιδιά. Θα πρέπει όμως παράλληλα να είναι και οριοθετημένη, ώστε να μην περιορίζει τα παιδιά στο ρόλο των απλών εκτελεστών. Οφείλει όχι μόνο να τους επιτρέπει αλλά και να τους δημιουργεί ευκαιρίες για ανάπτυξη πρωτοβουλίας. Απώτερος στόχος όλων των προγραμμάτων δημιουργικής απασχόλησης –αλλά και ευρύτερα, όλως των προγραμμάτων μάθησης– είναι η αυτονομία του παιδιού. Παρεμβαίνουμε προκειμένου να «διδάξουμε» στα παιδιά τρόπους που θα τους επιτρέψουν, μακροπρόθεσμα, να μας εγκαταλείψουν, συνεχίζοντας μόνοι τους την προσωπική τους πορεία προς τη γνώση. Δικό μας έργο σ’ αυτά τα πρώτα βήματα είναι να δημιουργήσουμε τις συνθήκες εκείνες που, κάποια στιγμή αργότερα, θα επιτρέψουν σ’ εμάς να εμπιστευτούμε τα παιδιά και στα παιδιά να νιώσουν την ασφάλεια ν’ αφήσουν το ενήλικο χέρι και να συνεχίσουν μόνα τους πλέον.

Πηγή: Κέντρο Λόγου ΕΥ ΛΕΓΕΙΝ