Σ’ ένα τόπο μακρινό, μέσα στο χιόνι και τους πάγους, ζει ένας αγαθός γέρος με μακριά λευκή γενειάδα. Ξαπλωμένος αναπαυτικά πάνω σε μια μαλακή πολυθρόνα, κοιμάται. Κοιμάται; μα πρέπει να ξυπνήσει! Είναι Χριστούγεννα και έχει τόσα πράγματα να κάνει! Αλλά ποιος είναι αυτός ο γέρος που κοιμάται; Είναι ο Άι Βασίλης. Ναι, αυτός είναι!

Μαγεία, όνειρο, παραμύθι. Αντικατοπτρισμοί της ανθρώπινης ψυχής στη λίμνη της συνείδησης. Ξύπνια όνειρα, εκφράσεις της συλλογικής επιθυμίας, τα παραμύθια ξεπήδησαν μέσα από τη φαντασία, το όνειρο, το φόβο και τις εμπειρίες πολλών γενεών και πολλών φυλών της ανθρωπότητας. Φτάνουν μέχρι τη μακρινή εποχή των πρωτόγονων λαών, αλλά κλείνουν μέσα τους την ιδιότητα του σύγχρονου, γιατί είναι προϊόντα της δημιουργικής και ανήσυχης λειτουργίας του ανθρώπινου νου.

Τα Χριστουγεννιάτικα δέντρα είναι στολισμένα, οι δρόμοι φωτισμένοι, οι βιτρίνες γεμάτες δώρα, αλλά εκείνος δεν είναι ακόμη έτοιμος. Ίσως τα χρόνια έχουν αρχίσει να τον βαραίνουν, είναι άλλωστε πάνω από οχτακοσίων χρόνων. Ευτυχώς, δέκα μικροί νάνοι, φίλοι του, θα τον ξυπνήσουν έγκαιρα και θα τον βοηθήσουν στις προετοιμασίες της τελευταίας στιγμής. Αν δεν ήταν εκείνοι, ο γερο-τεμπέλαρος ποιος ξέρει πότε θα ξυπνούσε …

Η φαντασία του παιδιού βρίσκει ανταπόκριση και τρέφεται με τον φανταστικό κόσμο των παραμυθιών. Από την άλλη, ο φανταστικός κόσμος δημιουργήθηκε ακριβώς επειδή αντιστοιχεί στην παιδική ψυχή.

Αλλά η ώρα περνάει, τα παιδιά περιμένουν και υπάρχουν όλα εκείνα τα παιχνίδια που πρέπει να φορτώσει στο έλκυθρο. Και το έλκυθρο; Πάει ένας χρόνος τώρα που ο Άι Βασίλης δεν το έχει χρησιμοποιήσει. Θα πρέπει να το βγάλει, να το καθαρίσει, να το γυαλίσει και να ταΐσει καλά τους ταράνδους, που έχουν μπροστά τους ένα μακρύ ταξίδι…

Το παραμύθι έχει συχνά και θεραπευτικό χαρακτήρα. Δεν είναι τόσο φυγή από την πραγματικότητα όσο δημιουργία ενός χωριστού κόσμου, όπου βρίσκουν ικανοποίηση οι ψυχικές ανάγκες του παιδιού. Το παραμύθι δίνει λύση, για παράδειγμα, στα προβλήματα προσωπικών σχέσεων που έχει το παιδί με τους ενήλικες, που τους βλέπει σαν γίγαντες και τους τρέμει όταν ίσως το κακομεταχειρίζονται ή του επιβάλλουν, με τη δύναμη, το φόβο και τη βία, τη δική τους θέληση. Δεν είναι καθόλου τυχαίο, ότι πολλοί αγαπημένοι ήρωες των παιδιών είναι μικρόσωμοι και γεννήθηκαν τελευταίοι (π.χ. ο Δεκατρείς, ο Κοντορεβιθούλης, ο Δαχτυλάκης κ.α.).

Οι νάνοι τον βοηθάνε να ετοιμαστεί, βγάζουν έξω την κόκκινη στολή του, τη σκούφια του τη στολισμένη με γούνα, τις μπότες του. Όλα αυτά βρίσκονται εδώ κι ένα χρόνο στα συρτάρια και χρειάζονται μερικές επιδιορθώσεις: κουμπιά έχουν φύγει, ραφές έχουν ξηλωθεί και οι μπότες χρειάζονται γυάλισμα …

Όσο κι αν το παραμύθι κινείται στη σφαίρα της φαντασίας, διαπιστώνει κανείς ότι συχνά θίγονται και σημαντικά θέματα της πραγματικής ζωής. Για παράδειγμα στο γνωστό σε όλους μας παραμύθι του Andersen ‘Το άσχημο παπί’ θίγεται το θέμα της ιδιαιτερότητας. Ένα παιδί που γεννιέται διαφορετικό από τα αδέρφια του και γι’ αυτό δεν γίνεται αποδεκτό από το περιβάλλον του, που του αρνείται το δικαίωμα της διαφοράς. Ο ήρωας (το άσχημο παπί) αρνείται πεισματικά να αλλοτριωθεί. Είναι σαν να λέει ‘Δεν με καταλαβαίνετε, δε θέλετε να αναγνωρίσετε την ιδιαιτερότητά μου’. Η μεταμόρφωση του ήρωα από άσχημη πάπια (που δεν ήταν ποτέ, αλλά έτσι το θεωρούσε το περιβάλλον) σε κύκνο (που αυτό που πραγματικά ήταν) θα μπορούσε να συμβεί σε ένα παιδί με ειδικές ανάγκες που το περιβάλλον του έως τώρα το απέρριπτε ή το έκρυβε. Το μήνυμα που περνά στο μικρό αναγνώστη είναι ότι καθένας μπορεί να αξιοποιηθεί στο κατάλληλο περιβάλλον αντλώντας από τις δικές του εσωτερικές δυνατότητες.

Τώρα δεν μένει παρά να φορτώσει τα δώρα στο έλκυθρο και να ξεκινήσει για να γυρίσει όλο τον κόσμο. Πριν φύγει, πρέπει να πάρει μαζί του τα γράμματα που του έχουν στείλει παιδιά από όλο τον κόσμο και να ετοιμάσει ένα κατάλογο με τις διευθύνσεις…

Υπάρχουν όμως και εκείνοι που (καλοπροαίρετα ίσως) καταδικάζουν τα παραμύθια, ισχυριζόμενοι ότι πρόκειται για αρρωστημένες επινοήσεις, αναχρονιστικά και παρωχημένα, μη ρεαλιστικά κατασκευάσματα που δρουν βλαβερά πάνω στη συναισθηματική συγκρότηση του παιδιού. Τι απάντηση απάντηση θα δώσουμε σε όλους αυτούς που βιάζονται να απομυθοποιήσουν τον Άι Βασίλη στα μάτια των παιδιών; Τι απάντηση θα δώσουμε σε αυτούς που προτιμούν να κατακρημνίσουν τον φανταστικό κόσμο του παραμυθιού αντικαθιστώντας τον με ρεαλιστικές γνώσεις και ορθολογιστικές εξηγήσεις;

Όλα είναι έτοιμα ξεκινάει! Το έλκυθρο με τους ταράνδους τον περιμένει! Είναι κιόλας φορτωμένο με όλα τα δώρα και τα καμπανάκια του αρχίζουν να χτυπούν. Ναι, ο Άι Βασίλης φεύγει, κουβαλώντας μαζί του ένα φορτίο γεμάτο χαρά και όνειρα για όλο τον κόσμο. Ποιος ξέρει ποιο τυχερό παιδί θα κατορθώσει να τον δει καθώς, πατώντας στα νύχια των ποδιών θ’ αφήνει τα δώρα κάτω από το δέντρο, το σιωπηλό συνένοχό του. Ποιος ξέρει αν κάποιο παιδί –ίσως και μεγάλος- θα κατορθώσει να του σφίξει το χέρι!

Πηγή: Κέντρο Λόγου ΕΥ ΛΕΓΕΙΝ