Παιχνίδι και Μάθηση: πόσο συμβιβάζονται ;

Η λέξη ‘παιχνίδι’ προκαλεί σίγουρα έντονα αλλά αντιφατικά συναισθήματα σε αυτούς που την ακούν, μικρούς και μεγάλους. Για τα παιδιά, που τόσο στερούνται το παιχνίδι στις μέρες μας, η λέξη αυτή αποτελεί την μόνη ευχαρίστηση καθώς και εργαλείο εκτόνωσης από τις καθημερινές τους υποχρεώσεις, ενώ για τους γονείς, που το βλέπουν μάλλον ως αιώνιο εχθρό της ‘σχολικής μελέτης’, το παιχνίδι αποτελεί μόνιμη απειλή.

Συμβαίνει μάλιστα, όχι σπάνια, να κορυφώνεται η ‘κόντρα’ μεταξύ γονέων και παιδιών ως προς το φλέγον θέμα της κατανομής του ημερήσιου χρόνου μεταξύ μελέτης και παιχνιδιού. Τότε, το θερμόμετρο ανεβαίνει και … αρχίζουν οι απαγορεύσεις, οι εντάσεις και τα κλάματα! Το παιχνίδι, ή μάλλον η στέρηση αυτού, τρέπεται αυτόματα σε τιμωρητικό εργαλείο, αποκτά ρόλο σωφρονιστικό, με στόχο να συνετίσει το παιδί και να το πείσει να ασχοληθεί με την μελέτη του σχολείου: ‘Δεν θα βγεις το σαββατοκύριακο να παίξεις γιατί πήγες σχολείο αδιάβαστος χθες!’

Ωστόσο, μήπως το συνετότερο θα ήταν να γίνει μια προσπάθεια συμφιλίωσης μεταξύ των δύο αιώνιων εχθρών; Μήπως τελικά το παιχνίδι αποτελεί όντως απαραίτητη ανάγκη για την παιδική ψυχή που δεν μπορούμε να παραβλέψουμε και να καταστείλουμε έτσι εύκολα απαγορεύοντάς το ή έστω χρησιμοποιώντας τιμωρητικά ή βίαια μέσα. Μήπως τελικά το κακό που άθελά μας κάνουμε είναι διπλό όταν καλοπροαίρετα αλλά … κάπως απροβλημάτιστα κλείνουμε πεισματικά τα μάτια μπροστά στην πραγματική αξία του παιχνιδιού;

Το παιδί που δεν ψυχαγωγείται, δεν εκτονώνεται, είναι παιδί χωρίς διεξόδους, χωρίς χαρά. Το παιδί που δεν παίζει είναι το παιδί που δεν χαμογελά. Ένα τέτοιο παιδί θέλουμε να αναθρέψουμε; Σίγουρα όχι! Κι από την άλλη… μήπως τελικά το παιχνίδι μπορεί να γίνει φίλος, σύμμαχος της μάθησης και η εγγενής του δύναμη μαθησιακό εργαλείο; Μήπως τελικά το ‘δώστε στα παιδιά κίνητρο για μάθηση’ που συχνά ακούμε να αναφέρουν σύγχρονες παιδαγωγικές θεωρίες, πρακτικά σημαίνει ‘μάθηση μέσα από το παιχνίδι’;

Πώς όμως μπορεί ένα παιδί να παίζει και συγχρόνως να μαθαίνει; Μήπως εδώ μπλέκουνε λίγο τα πράγματα;

Όπως τα πράγματα δεν μπλέκουνε όταν … ένα παιδί μαθαίνει την αξία των χρημάτων μέσα από την μονόπολη, μαθαίνει προσθαφαιρέσεις προσποιούμενο τον μανάβη ή τον χασάπη που θα πρέπει να αθροίσει το κόστος των προϊόντων του καταναλωτή και να δώσει ρέστα, μαθαίνει λέξεις παίζοντας το γνωστό σε όλους μας ‘πρόσωπο, ζώο ή πράγμα’ και διευρύνει έτσι το λεξιλόγιό του ή μαθαίνει ορθογραφία παίζοντας κρεμάλα … έτσι δεν μπλέκουνε τα πράγματα σε κάθε προσπάθεια μάθησης μέσα από το παιχνίδι.

Τα πράγματα γίνονται μάλλον πολύ ξεκάθαρα! Η μάθηση είναι ‘ο στόχος’ ενώ το παιχνίδι μπορεί να γίνει ένα άριστο ‘μέσον’. Όταν ο στόχος είναι ξεκάθαρος ως προς το τι επιδιώκουμε να μάθει ένα παιδί και όταν το μυαλό μας, η ευρηματικότητα μας, η διάθεσή μας και ίσως … το ταλέντο μας, επινοήσουν παιχνίδια, διασκεδαστικές δηλαδή δραστηριότητες, για να φτάσουμε τον μαθησιακό μας στόχο, τότε έχουμε την συνταγή της επιτυχίας!

Και για αυτόν που ίσως να ισχυριστεί ότι το πάντρεμα παιχνιδιού και μάθησης, είτε στο σπίτι είτε στο σχολείο, είναι κάτι που παίρνει χρόνο και είναι επομένως ανέφικτο, η απάντηση είναι, ότι ο χρόνος, πρακτικά, θα αποδειχθεί διπλός, εάν προσπαθήσει κάποιος να διακρίνει το παιχνίδι από τη μάθηση, ως δυο ενδεχομένως εξίσου σεβαστά, αλλά ξεχωριστά κεφάλαια στη ζωή του παιδιού. Και εάν αμφιβάλλετε για τα αποτελέσματα από πλευράς μάθησης … δοκιμάστε το και συγκρίνετε μόνοι σας! Το κέφι των μικρών κατά τη μαθησιακή διαδικασία και οι επιδόσεις τους όταν αυτή ολοκληρωθεί, θα σας εκπλήξουν.

Πηγή: Κέντρο Λόγου ΕΥ ΛΕΓΕΙΝ