Το θέμα της κακοποίησης διαπραγματεύτηκε και περιέγραψε πρώτος ο παιδίατρος H. Kempe, το 1962. Ωστόσο, το φαινόμενο υπάρχει στην ανθρώπινη ιστορία από τα πολύ παλιά ακόμη χρόνια. Κακοποίηση συμβαίνει όταν κάποιο άτομο ή άτομα προκαλούν ή αφήνουν ηθελημένα με την απραξία τους να πάθει βλάβη η ψυχική ή/και η σωματική κατάσταση ενός παιδιού (ως «παιδί» ορίζεται κάθε άτομο που δεν έχει υπερβεί το 18^ο έτος της ηλικίας). Έτσι, κακοποίηση δεν είναι μόνο η σεξουαλική, και μάλιστα με την έννοια της επαφής, αλλά και η χρησιμοποίηση χυδαίας γλώσσας προς το παιδί, η έκθεση του παιδιού σε μηνύματα ακατάλληλου περιεχομένου, η συνεχής υποτίμηση, η ψυχολογική τρομοκράτηση (λ.χ. απειλές ή εγκλεισμός), το ξύλο, η παραμέληση ιατρικής φροντίδας και ακόμη η μη παροχή των δυνατοτήτων σε ένα παιδί για νοητική, συναισθηματική, κοινωνική ανάπτυξη και ακαδημαϊκή εξέλιξη (λ.χ. πρόωρη διακοπή του σχολείου για οποιοδήποτε λόγο)

Τα άτομα τα οποία μπορεί να κακοποιήσουν ένα παιδί ενδέχεται να ανήκουν στο στενό οικογενειακό περιβάλλον, στην ευρύτερη οικογένεια, και τέλος να εργάζονται ή να βρίσκονται στους χώρους που και το παιδί βρίσκεται καθημερινά ή συχνάζει (παιδική χαρά, σχολείο, γειτονιά, κλαμπ). Όσο πιο κοντά στο παιδί βρίσκεται το άτομο που το κακοποιεί, τόσο πιο δύσκολη γίνεται η αποκάλυψη του γεγονότος για τους εξής λόγους:

Πρώτα από όλα το ίδιο το παιδί αισθάνεται μπερδεμένο, γιατί εκτίθεται στη συμπεριφορά ενός ατόμου που υποτίθεται ότι ο ρόλος του είναι προστατευτικός. Δεύτερο, η ετοιμότητα των άλλων να δεχτούν τις αναφορές του και η δεκτικότητά τους είναι μειωμένη λόγω της δικής τους σχέσης με το θύτη. Τρίτο, γιατί το υπόλοιπο περιβάλλον των ενηλίκων (π.χ. γονείς) δεν θέλει να πληγεί από το κοινωνικό στίγμα.

Συνήθως ο θύτης απειλεί το παιδί ότι θα το δείρει εάν αποκαλύψει το γεγονός ή ότι απλώς δεν πρόκειται να γίνει πιστευτό και θα γελοιοποιηθεί. Επίσης, πολλοί θύτες χρησιμοποιούν αποπλανητικές τεχνικές που προκαλούν σύγχυση στο παιδί, ειδικά αν αυτό δεν είναι σίγουρο για το πού βρίσκονται τα κατάλληλα όρια.

Στις περιπτώσεις που το παιδί δέχεται πιέσεις από άλλα παιδιά, όπως για να αποδείξει τη γενναιότητά του με κάποια επικίνδυνη πράξη, θα πρέπει να έχει εκπαιδευτεί στο πώς θα αντισταθεί σε τέτοιου είδους πιέσεις.

Τα παιδιά πρέπει να μάθουν τα όρια του προσωπικού τους χώρου (και δεν εννοούμε βέβαια το δωμάτιό τους). Πρέπει να μάθουν επίσης ότι αυτά διαφέρουν ανάλογα με την ηλικία (και αυτό σημαίνει ότι το ίδιο θέμα θα συζητηθεί σε διάφορες ηλικίες). Πρέπει να γνωρίσουν τα ιδιωτικά σημεία του σώματός τους (και αυτό προϋποθέτει ανοιχτή σεξουαλική αγωγή), καθώς και ποιες συμπεριφορές και αγγίγματα είναι αποδεκτά και ποια όχι. Μπορείτε για παράδειγμα να παίξετε το παιχνίδι με τις αναμενόμενες συμπεριφορές: Σε ένα πινακάκι θα απεικονίζονται με σκίτσα διάφορα πρόσωπα/ρόλοι (θείος, οδηγός ταξί, μαμά, δάσκαλος, γείτονας, άντρας σε αυτοκίνητο, παιδίατρος, κτλ). Σε ένα άλλο πινακάκι θα αναγράφονται διάφορες συμπεριφορές χαιρετισμού, σε κάθε μια από τις οποίες θα αντιστοιχεί ένα συγκεκριμένο χρώμα (πχ. άγγιγμα ιδιαιτέρων σημείων-κόκκινο, χάδια και χαριεντίσματα-πορτοκαλί, αγκαλιά-κίτρινο, χειραψία-πράσινο, γνέψιμο χαιρετισμού-μπλε, ματιά-σκούρο μπλε, αδιαφορία-μοβ). Το παιδί καλείται να χρωματίσει τα κουτάκια των προσώπων με τη συμπεριφορά χαιρετισμού που αποφασίζει πως αντιστοιχεί σε κάθε πρόσωπο/ρόλο.

Τα παιδιά σε πολλές περιπτώσεις (όπως σε οικογένειες που υπάρχει βία) αδυνατούν να μιλήσουν σε άτομα εκτός οικογένειας γιατί ντρέπονται, ή φοβούνται δυσάρεστες συνέπειες, ή νιώθουν ότι πρέπει να υποστηρίζουν τις ενέργειες των γονιών, ακόμη κι αν αυτές παραβιάζουν τα όρια. Σε τέτοιες περιπτώσεις, τα παιδιά πρέπει να έχουν μάθει (ίσως σε κάποια ειδικά μαθήματα στο σχολείο) ότι το να κρατούν πάντα μυστικά μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα και να έχουν ενθαρρυνθεί να μοιράζονται στις κατάλληλες περιπτώσεις μυστικές πληροφορίες.

Τα παιδιά τελικά πρέπει να μάθουν να αναγνωρίζουν τις περιπτώσει στις οποίες πρέπει: να λένε «όχι», να κάνουν φασαρία, να τα «ψάλλουν» σε κάποιον ενήλικα που τα προσβάλλει, να απομακρύνονται, να τρέχουν στο πιο κοντινό ασφαλές σπίτι, κτλ. Στόχος μας είναι η όλη προσπάθεια να εστιαστεί στην πρόληψη. Όταν η κακοποίηση συμβεί, τότε τα πρόσωπα που φροντίζουν το παιδί πρέπει να απευθυνθούν σε κάποιον ειδικό για θεραπευτική προσέγγιση.

Πηγή: Κέντρο Λόγου ΕΥ ΛΕΓΕΙΝ