Τα συμπτώματα της Δυσλεξίας είναι πολλά και δεν εκδηλώνονται όλα στον ίδιο βαθμό και με την ίδια σοβαρότητα σε κάθε περιστατικό. Η Δυσλεξία δεν είναι ΜΙΑ κατάσταση. Τα δυσλεξικά παιδιά συνιστούν μία ανομοιογενή ωστόσο αναγνωρίσιμη ομάδα. Επιπλέον, δεδομένου ότι η Δυσλεξία αποτελεί αναπτυξιακή διαταραχή, τα συμπτώματα διαφοροποιούνται ανάλογα με τη φάση χρονολογικής και σχολικής ανάπτυξης του παιδιού.

Υπάρχουν εμφανή συμπτώματα στη βρεφική και νηπιακή ηλικία του παιδιού;

Στη βάση της Δυσλεξίας υπάρχει μια δυσκολία οργάνωσης (πχ. φωνολογικού συστήματος). Λένε ότι οι δυσλεξικοί δυσκολεύονται να οργανώσουν τους ήχους και τα σύμβολα στις σωστές ακολουθίες που απαιτούνται για την ανάγνωση και τη γραφή. Πρόδρομα συμπτώματα αυτής της «ανοργανωσιάς» βέβαια, μπορούμε να ανιχνεύσουμε αρκετά νωρίς: λυμένα κορδόνια, ξεκούμπωτα κουμπιά, ακατάστατο δωμάτιο, αδυναμία επανάληψης πολυσύλλαβων λέξεων (όπως προκαταρκτικός, κ.λπ.).

Ωστόσο, όλα αυτά δεν αρκούν για να γίνει η διάγνωση, η οποία προαπαιτεί την ένταξη και στοιχειώδη προσαρμογή του παιδιού στο σχολείο. Σε προσχολικές; ηλικίες μπορούμε απλώς να εντοπίσουμε ομάδες υψηλού κινδύνου για δυσλεξία. Και αυτό μπορεί να γίνει μέσα από γλωσσικούς αλλά και εξωγλωσσικούς ενδείκτες.

Στη σχολική ηλικία, συνήθως, τα παιδιά με δυσλεξία εκδηλώνουν κάποια από τα παρακάτω συμπτώματα:

                    Α. Στην Ανάγνωση

• Το δυσλεξικό παιδί παραλείπει, προσθέτει, αντικαθιστά και αντιστρέφει γράμματα, συλλαβές ή και λέξεις, δίχως να ‘ακούει’
•  και να διορθώνει τα λάθη του.
• Η ανάγνωσή του δεν έχει ροή και νόημα: διαβάζει αργά, διστακτικά, συλλαβιστά, παρατονίζει και δεν σέβεται τη στίξη. Χάνει
• εύκολα τη σειρά στο βιβλίο και δύσκολα επανεστιάζει σε κάποιο σημείο του κειμένου.
• Παρότι η Δυσλεξία δεν αφορά την κατανόηση, το δυσλεξικό παιδί κατανοεί συνήθως ελλιπώς όταν διαβάζει, καθώς καταναλώνει
• την προσοχή του στην αποκωδικοποίηση του κειμένου, έτσι ώστε δεν έχει χώρο/χρόνο να συλλάβει το περιεχόμενο.
• Επιπλέον, απομνημονεύει τυχαία, αδυνατώντας να διακρίνει τα ουσιώδη από τα επουσιώδη.
• Ας σημειωθεί ότι στο δυσλεξικό παιδί η άρθρωση και η ομιλία δεν παρουσιάζουν προβλήματα, εκτός εάν συνυπάρχει και
•  διαταραχή στην άρθρωση (δυσλαλία).

                  Β. Στη Γραφή

• Συχνά συμπτώματα στα πρώτα σχολικά χρόνια είναι οι παραλείψεις, οι προσθήκες, οι αντικαταστάσεις και οι αντιστροφές
• γραμμάτων, συλλαβών και λέξεων αλλά και η καθρεφτική γραφή.
• Το δυσλεξικό παιδί κάνει ορθογραφικά λάθη ακόμη και σε λέξεις που έχει συστηματικά διδαχθεί και των οποίων την
•  ορθογραφημένη μορφή ενδέχεται να αναγνωρίζει (γνωρίζει πχ. τον αντίστοιχο κανόνα).
• Συνήθως δεν σέβεται τη στίξη, τον τόνο, τα κεφαλαία, τα διαστήματα μεταξύ λέξεων, ούτε τα περιθώρια και τις σειρές στο
• τετράδιο, ενώ αδυνατεί να γράψει σε ευθεία (νοητή) γραμμή σε λευκή σελίδα.
• Τα γραπτά του είναι ακαλαίσθητα, γεμάτα μουτζούρες και σβησίματα, ενώ συχνά σκίζει και ξαναγράφει το γραπτό του.

                 Γ. Στα υπόλοιπα μαθήματα

• Το παιδί με Δυσλεξία αντιλαμβάνεται μαθηματικές έννοιες, δυσκολεύεται όμως στη γρήγορη εκτέλεση των πράξεων από
•  μνήμης, ξεχνά κρατούμενα και παιδεύεται να μάθει την ώρα και την προπαίδεια. Εξίσου δυσκολεύεται στην απομνημόνευση
• άλλων ακολουθιών (πχ. ημέρες, μήνες), ενώ δεν μπορεί να κατανοήσει και να ακολουθήσει δίχως βοήθεια τις οδηγίες των
• ασκήσεων.
• Δεν απομνημονεύει εύκολα ποιήματα και συνήθως δεν συγκρατεί ονόματα, ημερομηνίες, τηλέφωνα.
• Παρά την καθαρή άρθρωση/ομιλία και ενώ συνήθως είναι σε θέση να απαντήσει σε κάποια ερώτηση, δεν είναι ετοιμόλογο και
• χρησιμοποιεί μονολεκτικές ή ολιγόλογες απαντήσεις, απλές προτάσεις, περιορισμένο λεξιλόγιο.
• Δυσκολεύεται να αντιγράψει από τον πίνακα ή από προηγούμενη σελίδα (δεν μπορεί να συγκρατήσει τη λέξη στη μνήμη
• εργασίας, αναγκάζεται να κοιτά και να ξανακοιτά μεμονωμένα γράμματα, χάνει συχνά τη σειρά του και κάνει λάθη).
• Δυσκολεύεται να παρακολουθήσει πολύπλοκες οδηγίες
• Το δυσλεξικό παιδί είναι ασυνεπές και απρόβλεπτο στις επιδόσεις του: έχει ‘καλές’ και ‘κακές’ μέρες, άλλοτε ανταποκρίνεται
•  σωστά και άλλοτε λάθος στην ίδια εργασία.
• Η προσοχή του διασπάται εύκολα.: έχει μικρό εύρος, μικρή διάρκεια και είναι μη επιλεκτική, με αποτέλεσμα να μην
• προσλαμβάνει πάντα όλες τις πληροφορίες και συχνά να μην καταφέρνει να ολοκληρώσει τις εργασίες του.

                Δ. Γενικά, στη συμπεριφορά του (συνήθως)

• Έχει δυσκολία στον προσανατολισμό και δεν εκτιμά σωστά το χώρο και το χρόνο, με αποτέλεσμα συχνά να χαρακτηρίζεται
• αδέξιο και ‘ατσούμπαλο’. Δυσκολεύεται στην παρακολούθηση ταινιών και στο χειρισμό χρημάτων και αδιαφορεί για βιβλία και ό,τι
• έχει σχέση με γραπτό λόγο. Είναι ελάχιστα οργανωτικό και υπερβολικά ακατάστατο στη σχολική και προσωπική του ζωή. Συχνά
• ξεχνά να κάνει τις εργασίες του, χάνει τα πράγματά του και φέρεται με ασυνέπεια και ανευθυνότητα. Έχει χαμηλή αυτοεκτίμηση,
• παραιτείται γρήγορα, απογοητεύεται εύκολα όταν αποτυγχάνει και δυσκολεύεται να συνεχίσει την προσπάθεια.

• Εν ολίγοις, ένα δυσλεξικό παιδί είναι συχνά αυτό που με μια επιπόλαιη εκτίμηση ένας γονιός ή δάσκαλος θα χαρακτήριζε τεμπέλη,
• απρόσεκτο, αφηρημένο.

Διαφοροποιούνται τα συμπτώματα της Δυσλεξίας στο Γυμνάσιο;

Σε κάθε φάση ανάπτυξης και μαθησιακής εξέλιξης, η Δυσλεξία εκδηλώνεται με διαφορετικά (τόσο ποιοτικά όσο και ποσοτικά) συμπτώματα Το δυσλεξικό παιδί στο Γυμνάσιο έχει πλέον επινοήσει ορισμένες τεχνικές που αντισταθμίζουν τις δυσκολίες του. Έχει έτσι αναπτύξει τεχνικές απομνημόνευσης και έχει βελτιώσει αρκετά την ανάγνωσή του, η οποία ωστόσο παραμένει συνήθως αργή, δίχως ευχερή ροή. Πολλά προβλήματα παραμένουν στην ορθογραφία του και στην οργάνωση και συγκρότηση του γραπτού λόγου του. Δυσκολεύεται ακόμη στην παρακολούθηση πολύπλοκων οδηγιών και στην αντιγραφή από τον πίνακα, ενώ χαρακτηρίζεται από μια ασυνέπεια ως προς τις επιδόσεις και τα λάθη του. Τέλος, σημαντικές δυσκολίες προκύπτουν κατά την εξεταστική περίοδο, προκειμένου το παιδί να αντεπεξέλθει στο συμβατικό τρόπο των γραπτών εξετάσεων.

Ποια λάθη θα πρέπει να ανησυχήσουν το γονιό;

Στους πρώτους μήνες της σχολικής εκπαίδευσης, τα παιδιά με δυσλεξία δυσκολεύονται σημαντικά, παρότι είναι παιδιά έξυπνα και μπαίνουν με τις καλύτερες προϋποθέσεις στο σχολείο. Ωστόσο, μικρή επιβράδυνση ή δυσκολία στην εκμάθηση της ανάγνωσης και γραφής δεν σημαίνει απαραίτητα δυσλεξία: πολλά παιδιά εκδηλώνουν δυσκολίες προσαρμογής ή μάθησης στο πρώτο τρίμηνο της Α δημοτικού, οι οποίες παρέρχονται στη διάρκεια του ακαδημαϊκού έτους. Εάν όμως ο συλλαβισμός παρατείνεται στην ανάγνωση, εάν στη γραφή λείπουν, αντιμετατίθενται ή αντιστρέφονται γράμματα / συλλαβές / αριθμοί, τότε καλό θα είναι οι γονείς να απευθυνθούν σε ειδικούς που θα αξιολογήσουν τις δυσκολίες του παιδιού και θα παράσχουν συμβουλευτική καθοδήγηση για την αποκατάστασή τους.

Υπάρχει θεραπεία για τη δυσλεξία;

Η δυσλεξία, εάν εντοπιστεί έγκαιρα (στις 2 πρώτες τάξεις του δημοτικού σχολείου), μπορεί να αποκατασταθεί αποτελεσματικά. Το χρονικό διάστημα αποκατάστασης ποικίλλει, ανάλογα με το εύρος και την ένταση των συμπτωμάτων, την ηλικία του παιδιού (όσο μεγαλύτερο το παιδί, τόσο πιο δύσκολη και χρονοβόρα η αποκατάσταση) και το βαθμό εμπλοκής των γονέων στο πρόγραμμα. Πάντως σε κάθε ηλικία, μετά το πρώτο δίμηνο αποκατάστασης παιδί γονείς και εκπαιδευτικοί διαπιστώνουν τα πρώτα σημάδια βελτίωσης.

Πηγή: Κέντρο Λόγου ΕΥ ΛΕΓΕΙΝ