Παιδιά 2-3 ετών : Πόσο μιλάνε και τι λένε;

Όταν τα παιδιά αρχίζουν να μιλούν, αναφέρονται αρχικά σε ό,τι συμβαίνει στο εδώ και το τώρα τους. Πολύ γρήγορα όμως, μέσα από μια διαδικασία ακρόασης, σημασιολογικής αποκωδικοποίησης, συλλογής και παραγωγής λέξεων φτάνουν να κατέχουν και να χρησιμοποιούν ένα πολύ ευρύτερο λεξιλόγιο, που καλύπτει ποικίλα σημασιολογικά πεδία.

Μέχρι την ηλικία των 3 περίπου ετών, τα παιδιά έχουν εντάξει στο λεξιλόγιό τους λέξεις που αφορούν:

• Πρόσωπα (κυρίως συγγενικά και οικεία), όπως: μπαμπά, μαμά, γιαγιά, κύριος, αστυνόμος

• Ρήματα κίνησης/δράσης, όπως: δίνω, πηδώ, φιλώ, έφυγε, πάει

• Ρουτίνες χαιρετισμού όπως: γεια σου!, γεια σας!, μπάι-μπάι !

• Φαγητό (ως διαδικασία, αλλά και συγκεκριμένα τρόφιμα) όπως: τρώω, πίνω, κόβω, μήλο, πατάτες

• Μέρη του σώματος (αρχικά μέρη του προσώπου), όπως: στόμα, μύτη (έπειτα άλλα μέλη) χέρι, πόδι, κοιλιά (και τέλος σωματικές λειτουργίες) τσίσα, κακά

• Ρουχισμό κάθε τύπου, όπως: παπούτσι, μπουφάν, πάνα

• Ζώα πραγματικά, ζωγραφιστά ή φανταστικά: σκυλάκι, γάτα. άλογο, λιοντάρι, δράκος

• Οχήματα και τους θορύβους τους, όπως: αυτοκίνητο, ποδήλατο, καράβι, βουμ βουμ

• Παιχνίδια ή ότι θεωρούν τα ίδια παιχνίδι, όπως: μπάλα, τουβλάκια, κούκλα, βιβλίο

• Αντικείμενα καθημερινής οικιακής χρήσης, όπως: ποτήρι, κουτάλι, χτένα, ρολόι, φως

• Τοπικούς προσδιορισμούς, όπως: εκεί, επάνω, μέσα, έξω, κουζίνα, σχολείο

• Βεβαιωτικά και αρνητικά μόρια/φράσεις, όπως: ναι, μμμμμ, όχι, τσ!, δεν θέλω

• Αρκετές Αντωνυμίες, όπως: αυτό, δικό μου, αυτούς, άλλος

• Ορισμένα επίθετα ευρείας χρήσης,όπως: ζεστό, ωραίο, μεγάλο, καλό, κακό

Βέβαια, στην ηλικία αυτή, τα παιδιά χρησιμοποιούν τις λέξεις δίχως να έχουν ακριβώς ξεκαθαρίσει το σημασιολογικό τους εύρος. Μέσα από τη χρήση των λέξεων, δοκιμάζοντάς τες στο λόγο τους, προσπαθούν να διασαφηνίσουν τις έννοιες, γι’ αυτό συχνά προβαίνουν σε (αναμενόμενα, επομένως μη ανησυχητικά) λάθη, τα οποία, στην ηλικία των 2-3 ετών εμπίπτουν σε τρεις βασικές κατηγορίες:

Α) Λάθη Υπεργενίκευσης: Η σημασία μιας λέξης διευρύνεται, προκειμένου να χρησιμοποιηθεί για να δηλώσει επιπλέον αντικείμενα ή έννοιες που έχουν κάποια κοινά χαρακτηριστικά (πχ. σχήμα, χρώμα, μέγεθος) με το πραγματικό σημαινόμενο της λέξης. Έτσι, συχνά η λέξη σκύλος χρησιμοποιείται και για άλλα ζώα ή η λέξη φεγγάρι για άλλα στρόγγυλα αντικείμενα.

Β) Λάθη Υπογενίκευσης: Η λέξη χρησιμοποιείται με στενότερη σημασία από αυτή που κατέχει στην ενήλικη γλώσσα. Έτσι, ο σκύλος μπορεί να σημαίνει μόνο τον σκύλο της οικογένειας και τα παπούτσια μόνο τα παπούτσια του παιδιού.

Γ) Λάθη Εσφαλμένης Χρήσης: Στην περίπτωση αυτή δεν υπάρχει προφανής λόγος για την λανθασμένη χρήση της λέξης, όπως στην περίπτωση που το παιδί αναφέρεται πχ. στο τηλέφωνο, αποκαλώντας το κούπα. Η αιτία των εσφαλμένων σημασιολογικών συσχετισμών σπανίως ανιχνεύεται, ενώ κάποια στιγμή (κατά τη φυσιολογική ανάπτυξη του λόγου) οι λάθος λέξεις εγκαταλείπονται και αντικαθίστανται από τις σωστές.

Με τη χρήση μικροφώνων και συσκευών ηχογράφησης είναι σήμερα δυνατό να διεξαχθούν εμπεριστατωμένες έρευνες για το λεξιλόγιο της πρώτης παιδικής ηλικίας. Μια τέτοια μεγάλη έρευνα έγινε στη Γερμανία, όπου ερευνητές κατέγραψαν το χρόνο ομιλίας, τον αριθμό των εκφωνημάτων (λέξεων / φράσεων με επικοινωνιακή πρόθεση) που παρήγαγαν παιδιά από 1.5 έως 9.7 ετών, κατά τη διάρκεια της ημέρας. Τα αποτελέσματα είναι εντυπωσιακά:

* Επειδή οι χρόνοι ηχογράφησης δεν υπήρξαν ίδιοι, στη δεξιά στήλη δίνεται το σταθμισμένο σύνολο εκφωνημάτων, το οποίο βασίζεται σε μετρήσεις ενός υποτιθέμενου συνεχούς (δίχως ύπνο) 12ωρου.

Τα αποτελέσματα διέψευσαν τις προσδοκίες των ερευνητών. Κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί ότι παιδιά στην ηλικία των 2 ετών θα παρήγαγαν γύρω στις 20.000 λέξεις την ημέρα, ενώ στην ηλικία των 3.6 θα είχαν σχεδόν διπλασιάσει ποσοτικά τον λόγο τους!

Αντίστοιχη έρευνα δεν έχει γίνει στα ελληνικά. Καθώς όμως, τα παιδιά της συγκεκριμένης γερμανικής έρευνας προέρχονταν από ποικίλα κοινωνικο-οικονομικά περιβάλλοντα και εμπλέκονταν σε πολλών ειδών δραστηριότητες κατά τη διάρκεια της ημέρας τους, είναι πολύ πιθανό τα νούμερα να είναι λίγο πολύ όμοια και για τα ελληνόπουλα, μιας και όλου του κόσμου τα παιδιά έχουν τις ίδιες ακριβώς ανάγκες για επικοινωνία.

Πηγή: Κέντρο Λόγου ΕΥ ΛΕΓΕΙΝ