Στην καθημερινή ζωή, οι γονείς συχνά εκφράζουν παράπονα που σχετίζονται με τον ύπνο των παιδιών τους. Τα παράπονα που ακούγονται συνήθως αναφέρονται στη δυσκολία του παιδιού να πάει το βράδυ στο κρεβάτι του, στις λίγες ώρες ύπνου, στους νυχτερινούς εφιάλτες, τη νυχτερινή ενούρηση και την υπνηλία στη διάρκεια της ημέρας. Από την άλλη μεριά όμως, παρατηρούμε ότι τα προβλήματα αυτά τείνουν να ελαχιστοποιούνται και να μην αντιμετωπίζονται, καθώς υπάρχει η αντίληψη ότι οι διαταραχές ύπνου είναι προσωρινές και ξεπερνιούνται μόνες τους. Η στάση αυτή των γονέων ενισχύεται συνήθως και από τα ίδια τα παιδιά, τα οποία σχεδόν ποτέ δεν αναφέρονται στις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν σε σχέση με τον ύπνο.

Σύμφωνα με ερευνητικά δεδομένα, η έλλειψη επαρκούς ύπνου για μεγάλο χρονικό διάστημα, έχει αρνητικές επιπτώσεις τόσο στις καθημερινές δραστηριότητες του ατόμου όσο και στην ψυχική του ηρεμία. Συγκεκριμένα, όσον αφορά στα παιδιά, οι διαταραχές αυτές φαίνεται ότι μακροπρόθεσμα μπορούν να επηρεάσουν τόσο την κοινωνική και συναισθηματική τους εξέλιξη όσο και τη σχολική τους επίδοση. Προκειμένου λοιπόν να προληφθούν δευτερογενή προβλήματα, είναι σκόπιμη μία προσεκτική διαγνωστική αξιολόγηση του παιδιού, κατά την οποία θα προσδιοριστεί ο βαθμός της σοβαρότητας της συγκεκριμένης διαταραχής.

Αν για παράδειγμα το πρόβλημα είναι η αϋπνία, θα πρέπει να διερευνηθεί ποιοι παράγοντες-ιατρικοί, κοινωνικοί ή ψυχολογικοί- προκαλούν τη συγκεκριμένη διαταραχή, αν πρόκειται για μια μεταβατική ή περιστασιακή αϋπνία, καθώς και αν είναι πρωτογενής ή απόρροια άλλων διαταραχών όπως είναι το άγχος ή η κατάθλιψη. Για να πραγματοποιηθεί αυτή η διαγνωστική εκτίμηση, ο ειδικός θα πρέπει να αξιολογήσει μια σειρά από παράγοντες όπως είναι η παιδιατρική εξέταση (που θα αποκλείσει ή θα προσδιορίσει τυχόν οργανική αιτιολογία), οι ιεροτελεστίες που ακολουθούνται την ώρα του ύπνου, οι ανησυχίες, οι φόβοι και τα προβλήματα που απασχολούν το παιδί τόσο στο σχολείο όσο και στο σπίτι, η στάση των γονέων απέναντι στο πρόβλημα καθώς και οι περιβαλλοντικές συνθήκες. Στη συνέχεια θα πρέπει να εφαρμοστεί ένα πρόγραμμα αποκατάστασης το οποίο θα διαφοροποιηθεί ανάλογα με το είδος και το βαθμό της σοβαρότητας του προβλήματος.

Στα προγράμματα αυτά σημαντική είναι και η συμβολή των γονέων, οι οποίοι εκπαιδεύονται στην εφαρμογή απλών χειρισμών, μέσω των οποίων τις περισσότερες φορές καταφέρνουν να χειριστούν με επιτυχία το πρόβλημα. Αυτοί οι χειρισμοί ως επί τo πλείστον αφορούν στην υγιεινή και τις συνήθειες του ύπνου καθώς και στις αντιδράσεις των γονέων απέναντι στο πρόβλημα του παιδιού. Όταν αναφερόμαστε στην υγιεινή του ύπνου επικεντρωνόμαστε συνήθως σε παράγοντες όπως είναι ο θόρυβος, η θερμοκρασία, η σωματική άσκηση, οι ώρες και το είδος διατροφής, οι οποίοι μπορούν να διαταράξουν τον ήρεμο ύπνο.

Ένα πρόγραμμα αποκατάστασης θα πρέπει επίσης να εκτιμά τις ιδιαίτερες ανάγκες και τους ρυθμούς του συγκεκριμένου παιδιού, παράγοντες για τους οποίους οι γονείς πολλές φορές αδιαφορούν, με αποτέλεσμα να επιβάλλουν ένα άκαμπτο πρόγραμμα ύπνου που συχνά επιφέρει διάφορα προβλήματα, όπως υπερκινητικότητα και εκνευρισμό. Για παράδειγμα, το παιδί που μόλις έχει επιστρέψει από ένα παιδικό πάρτι, πιθανά να βρίσκεται ακόμη σε υπερδιέγερση και να χρειάζεται κάποιο χρόνο για να χαλαρώσει πριν πέσει στο κρεβάτι.

Η στάση των μελών της οικογένειας μπορεί επίσης να ενισχύσει ή να βοηθήσει στην επίλυση των διαφόρων διαταραχών. Για παράδειγμα, ο φόβος για το σκοτάδι που μπορεί να νιώθει ένα παιδί, είτε γιατί έχει προϋπάρξει μια σύνδεση του σκοτεινού δωματίου με μια δυσάρεστη κατάσταση, είτε γιατί άκουσε από τους συνομήλικούς του διάφορες τρομακτικές ιστορίες που σχετίζονται με αυτό, μπορεί να ξεπεραστεί όταν, αντί να επιβάλουμε τιμωρίες, διδάξουμε στο παιδί τεχνικές που θα το βοηθήσουν να νιώσει ότι μπορεί να ελέγξει μόνο του τη φοβική κατάσταση.

Καθώς λοιπόν η ποιότητα του ύπνου έχει σημαντική επίπτωση στην ενεργητικότητα, την απόδοση, την καθημερινή λειτουργία και τη γενικότερη ευημερία του ατόμου, θα πρέπει να μην υποτιμάται αλλά αντίθετα να επιδιώκεται και να αντιμετωπίζεται άμεσα όταν διαπιστώνονται διαταραχές.

Πηγή: Κέντρο Λόγου ΕΥ ΛΕΓΕΙΝ