Πολλοί είναι οι γονείς που εκδηλώνουν έντονο προβληματισμό για το χρόνο που τα παιδιά αφιερώνουν στην τηλεόραση, δίχως να εκδηλώνουν το ενδιαφέρον που οι ίδιοι θα ανέμεναν για άλλες πιο ‘δημιουργικές’ δραστηριότητες. Στην καλύτερη περίπτωση, τα παιδιά απομακρύνονται συνήθως από την τηλεόραση με διαπραγματεύσεις, στη χειρότερη με καβγάδες και απειλές. Εντούτοις, η τηλεόραση δεν είναι από μόνη της απειλητική και στείρα σε παιδαγωγική γνώση. Η χρήση της είναι αυτή που την κάνει να λειτουργεί ενάντια στις παιδαγωγικές αρχές. Τροποποιώντας λοιπόν την έως τώρα λάθος χρήση της τηλεόρασης έχουμε σοβαρές πιθανότητες να μετατρέψουμε «το κουτί των…δαιμόνων», την ξελογιάστρα των παιδιών μας σε μια πολύτιμη πηγή μαθησιακής εμπειρίας, μια ανεξάντλητη πηγή γνώσης.

Για τα πολύ μικρά παιδιά η τηλεόραση μπορεί να τραπεί σε ένα σημαντικό βοηθητικό παράγοντα στην δύσκολη πορεία ανάπτυξης του λόγου. Αυτό όμως δεν είναι φυσικά δυνατό αν η τηλεόραση χρησιμοποιείται ως μια βολική και αδιαμαρτύρητη ‘νταντά’ χαμηλού κόστους. Δεν είναι αυτό δυνατό αν το παιδί παθητικά παρακολουθεί ότι του σερβίρεται ώρες ατελείωτες, όντας σε υποτονική σχεδόν κατάσταση, σε μια κατάσταση απάθειας και αποχαύνωσης (κατάσταση…‘νιρβάνα’).

Υπάρχουν, μη σας φαίνεται παράξενο, άριστα προγράμματα για τα παιδιά μας. Ίσως να μην είναι πολλά αλλά είναι σίγουρα αρκετά. Βοηθήστε τα παιδιά να γίνουν τα ίδια συμμέτοχοι των παιδικών εκπομπών από το σπίτι τους, να μπουν στο πετσί των εκπομπών αυτών και να διασκεδάσουν με τις διάφορες δραστηριότητες. Για παράδειγμα όταν τραγουδιούνται τραγούδια ενθαρρύνετε το παιδί που παρακολουθεί από το σπίτι να τραγουδήσει κι αυτό μαζί με τα πρόσωπα της εκπομπής. Όταν ερωτηθεί κάποια ερώτηση, μαντέψτε την απάντηση και συζητήστε γύρω απ’ αυτήν. Όταν παρουσιάζονται κάποια γράμματα της αλφαβήτου στο γυαλί, βοηθήστε το παιδί να τα ονομάσει και να ψάξει λέξεις που ξεκινούν με αυτά. .

Πέρα από τις παιδικές όμως εκπομπές υπάρχουν κι άλλες που ίσως γοητεύουν τους μικρούς μας φίλους. Απολαύστε τες αλλά ποτέ σιωπηλά. Αγκαλιάστε το μικρό παιδί και περιγράψτε μαζί του χρώματα (κόκκινο, κίτρινο), σχήματα (τρίγωνο, κύκλος), εικονιζόμενα συμβάντα και αντικείμενα.

Με τα μεγαλύτερα σε ηλικία παιδιά τολμήστε περιγραφές και περιλήψεις: Για παράδειγμα, ζητήστε του να σας πει τι έγινε σήμερα στην αγαπημένη του τηλεοπτική σειρά. Εκεί βοηθήστε το παιδί να χρησιμοποιήσει λέξεις που δηλώνουν χρόνο (π.χ. την προηγούμενη μέρα, την επόμενη μέρα) χώρο (π.χ. μέσα, έξω, πάνω), τρόπο (γρήγορα, αργά, δυνατά, ήσυχα), αφηρημένες λέξεις και καλή, σύνθετη σύνταξη.

Με τον έφηβο είστε έτοιμοι πλέον να συζητήσετε τα συναισθήματα των πρωταγωνιστών, τις ενέργειές τους, τα αίτια και τα αποτελέσματα της συμπεριφοράς τους. Αναφερθείτε στην υπόθεση κάποιας ταινίας καθώς και σε περιθώρια βελτίωσης αυτής (όλοι μπορούμε να γίνουμε για λίγο σεναριογράφοι).

Η τηλεόραση όταν χρησιμοποιείται κατ’ αυτό τον τρόπο δημιουργεί άριστες ευκαιρίες για σχολιασμό αντί να καθηλώνει το παιδί. Παρ’ όλα αυτά ο χρόνος μπροστά στην τηλεόραση δεν θα πρέπει να είναι αλόγιστος και θα πρέπει να ελέγχεται όπως άλλωστε και η ποιότητα των προγραμμάτων που το παιδί παρακολουθεί. Το ‘κονσερβοκούτι’ γίνεται τότε ένα ‘παράθυρο’ προς τον έξω κόσμο ή μια είσοδος υποδοχής του έξω κόσμου στο μικρό μας σπίτι. Μέσα από αυτή το άπειρο ακόμα παιδί πλουτίζει την γνώση και την εμπειρία του. Συγχρόνως η τηλεόραση αποκτά ρόλο ενεργό στην ανάπτυξη του λόγου και των γνωστικών ικανοτήτων αντί να ζαλίζει και να νυστάζει παιδικά μυαλά.

Προσπαθήστε να μην εκνευρίζεστε λοιπόν και να εμπλέκεστε σε άσκοπες διενέξεις με το παιδί. Ξεκινώντας από σήμερα κιόλας, θέστε το θέμα σε νέα βάση: γίνετε εμπνευσμένος συν-τηλεθεατής, οριοθετώντας τη χρήση της τηλεόρασης.

Πηγή: Κέντρο Λόγου ΕΥ ΛΕΓΕΙΝ